Παρασκευή 15 Μαρτίου 2019

Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ





Η άσκηση μέσα στο γάμο…

         Πολλοί σήμερα ισχυρίζονται  ότι ο όρος άσκηση αποτελεί ουτοπία ως προς την εφαρμογή του στις σύγχρονες συνθήκες ζωής και ιδιαίτερα μέσα στο γάμο. Γι΄ αυτό σ’αυτό το τεύχος παρουσιάζουμε ένα άρθρο (συνέντευξη από τον Δρ. Δημήτριο Καραγιάννη, Παιδοψυχίατρο – θεραπευτή οικογένειας) του περιοδικού ΄΄ΠΑΡΕΜΒΟΛΗ΄΄ που αναφέρεται στο συγκεκριμένο θέμα και αποτελεί προσπάθεια προσέγγισης και προσδιορισμού του ρόλου της άσκησης μέσα στο γάμο .Έχουμε πάντα στο νου ότι σκοπός του ανθρώπου είναι η θέωση και όχι η ηθική αυτάρκεια, η αγιότητα και όχι η χλιαρότητα, η προσπάθεια και όχι η βολή.   

            Παρεμβολή: Είναι γνωστό ότι πολλοί έχουμε συνδυάσει τη  λέξη άσκηση με το μοναχό, και αναφερόμαστε στον ασκητή μοναχό. Υπάρχει άσκηση μέσα στον γάμο;

            Απάντηση: Εγώ θα ρωτούσα καλλίτερα: Υπάρχει γάμος χωρίς άσκηση; Αυτό που είναι σημαντικό είναι να δούμε τι εννοούμε όταν λέμε άσκηση, γιατί κινδυνεύουμε, και αυτό είναι τραγικό, να διαστρεβλώσουμε την έννοια της άσκησης κάνοντας μια μηχανιστική μεταφορά της άσκησης του μοναχού στην ζωή των εγγάμων, με συνέπεια να ονομάσουμε ως άσκηση την απουσία του έρωτα. Επομένως εν ονόματι της άσκησης κινδυνεύουμε να αρνηθούμε την ίδια την φύση του γάμου και τότε η τάχα ιδανική κατάσταση θα είναι οι παντρεμένοι να μην είναι παντρεμένοι. Δεν μπορεί η απουσία σχέσης να είναι το ζητούμενο στην σχέση ενός ζευγαριού.

**************************************************

             Η άσκηση στο γάμο είναι η ίδια η αλληλοπεριχώρηση. Η άσκηση των προσώπων αναφέρεται στην προσπάθεια του κάθε συντρόφου να ανακαλύψει τον εαυτό του σε σχέση με το σύντροφό του.

**************************************************

             Η άσκηση στο γάμο έγκειται στο γεγονός ότι ένας άντρας και μια γυναίκα θα βρεθούν μαζί, θα συνυπάρξουν και θα μπορέσουν να αλληλοπεριχωρηθούν. Η άσκηση στον γάμο είναι η ίδια η αλληλοπεριχώρηση.

            Π: Δηλαδή η άσκηση στον μοναχό και η άσκηση στον γάμο, είναι ίδια ως προς τον σκοπ6, αλλά αλλάζει κατά τον τρόπο;

            Απ: Η άσκηση ήταν πάντοτε συνώνυμο της ενδυνάμωσης .Ένας αθλητής ασκείται για να είναι πιο δυνατός. Ασκείται όχι στερούμενος την φύση του, αλλά προσπαθώντας να την αναπτύξει στις μεγαλύτερες δυνατότητές της. Η άσκηση των προσώπων στο γάμο αναφέρεται στην προσπάθεια του κάθε συντρόφου να ανακαλύψει τον εαυτό του σε σχέση με τον σύντροφό του. Ο Σαρτρ είχε πει πολύ σωστά ότι ο άλλος άνθρωπος για μένα είναι κόλαση. Κάθε άνθρωπος που ευρίσκεται πολύ κοντά μας κινδυνεύει να γίνεται η κόλασή μας για τι μας ενοχλεί, μας δυσκολεύει, μας εμποδίζει και περιορίζει τον ζωτικό μας χώρο. Μας εμποδίζει να έχουμε την ατομικότητά μας.

          'Όταν ένα ζευγάρι αποφασίζει να συνυπάρξει και αφεθεί στο αυτονόητο,  θα συμβιβασθεί και θα συνθηκολογήσει, με συνέπεια με την πάροδο του χρόνου να αυξάνεται το παράπονο, η γκρίνια και η μιζέρια στην σχέση. Διαφορετικά το ζευγάρι έχει να υιοθετήσει μια δυναμική στάση εγρήγορσης - άσκησης, ώστε ο σύντροφος να γίνει ευκαιρία να βρεις το γνήσιο πρόσωπό σου. Διαλέγω τον άλλο επειδή είναι διαφορετικός. Δεν μπορεί να υπάρχει ζευγάρι αν ο άλλος σύντροφος δεν είναι διαφορετικός. Στα πλαίσια της συνύπαρξης η διαφορετικότητα με φέρνει αντιμέτωπο με το τι είναι σημαντικό και τι δευτερεύων για μένα.

           Πώς θα σχετιστώ χωρίς να χάσω το πρόσωπό μου, αλλά και χωρίς να μείνω κλειδωμένος στα ατoμικά μου χαρακτηριστικά. Αυτό απαιτεί μια διαρκή αλληλαντίδραση που η επίτευξή της δεν είναι ζήτημα δύο ή τριών χρόνων, αλλά μιας ζωής. Μια ζωντανή σχέση μέσα στον γάμο δημιουργείται μόνο αν κάθε μέλος, προσπαθεί και παλεύει ασκούμενο, να βρίσκει τον τρόπο να αφαιρέσει τα αυτιστικά στοιχεία που τον εμποδίζουν στην κοινωνία με το άλλο πρόσωπο.

           Π: Θα πρέπει δηλ. να ξεπερνιέται η ατομικότητα του προσώπου και το στενό εγωιστικό του συμφέρον; Να πάψει πια ο καθένας να σκέφτεται ατομικά αλλά δυαδικά;

           Απ: Η έννοια του εγωισμού έχει διαστραφεί. Πολλοί χριστιανοί νομίζουν ότι αποφεύγουν τον εγωισμό με το να μην χαίρονται, να μην καμαρώνουν για κάτι που έχουν πετύχει. Θεωρούν ως εγωισμό την ύπαρξη και έκφραση της επιθυμίας και σπαταλούν τεράστιες δυνάμεις για να την αποκριθούν, να την εξαφανίσουν. Στην ουσία ο εγωισμός είναι ένα εμπόδιο στην ζωή μας, αλλά δεν έχει να κάνει καθόλου με τα στοιχεία που ανέφερα. Ο εγωισμός  μας αν θέλετε είναι αυτισμός. Το σύνολο των στοιχείων που σε κλείνουν στον εαυτό σου έτσι ώστε να μην μπορείς να προχωρήσεις υπέρ του εαυτού σου. Για παράδειγμα όταν ένα ατομικό επίτευγμα γίνεται μέτρο σύγκρισης και όχι αφορμή μοιράσματος, με αποτέλεσμα την απομάκρυνση των συντρόφων. Αυτό παθαίνουν όλοι όσοι εμπλέκονται στο σταρ-σύστεμ αφού οι προβολείς της δημοσιότητας φωτίζοντας υπέρμετρα ένα χαρακτηριστικό τους, τους οδηγούν να χάσουν την συνολική τους αίσθηση και τελικά αυτό τους απομονώνει στην αφόρητη ανασφάλεια ενός ψευδούς εαυτού.

ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΜΑΤΑ



Η προσευχή κατευθύνει την ιστορία.     ΗΣΥΧΙΑ <<Η Ασκητική του Προσώπου>>     

Η προσευχή είναι η ατμόσφαιρα της ψυχής. Ότι είναι η αναπνοή για το σώμα είναι η προσευχή για την ψυχή.

''Μνημονευτέον μάλλον του Θεού ή αναπνευστέον''   Γρηγόριος ο Θεολόγος

…Η ησυχία του ησυχαστή δεν είναι βουδιστική νιρβάνα ή μηδενισμός της ύπαρξης. Δεν ζει το μηδέν αλλά ζει το πάν, αφού ζει τον Θεό.       << Η Αγωνία είναι η βίωση του μηδενός>>   ΗΣΥΧΙΑ <<Η Ασκητική του Προσώπου>> 

… Η σπουδή τίκτει την προσευχή. Η προσευχή την ησυχία>, η ησυχία τίκτει την Θεωρία, η θεωρία την γνώση, η γνώση την των μυστηρίων κατάληψη, τέλος δε των μυστηρίων η θεολογία.  ΗΣΥΧΙΑ <<Η Ασκητική του Προσώπου>> 

Το Άγχος είναι φυσικό παιδί της αντιπνευματικής ζωής. Το τρέφουν και το μεγαλώνουν οι διάφοροι παράγοντες, όπως πρακτικός υλισμός, τα ένοχα αισθήματα, οι τύψεις, η απολυτοποίηση σχετικών αξιών και γενικά η αποξένωση απ’ τη χριστιανική ζωή.   ΗΣΥΧΙΑ <<Η Ασκητική του Προσώπου>> 

Η εκκλησία δεν εκσυγχρονίζεται αλλά εκσυγχρονίζει τον κόσμο δημιουργώντας πολιτισμό με τη μεταμόρφωση της φθαρτής και κτιστής πραγματικότητας . ΣΥΝΑΞΗ  Τευχ. 70 

Η Ακηδία (αφροντισιά) ξεκινάει από την ανυπομονησία και η ανυπομονησία από τη φιληδονία. 

Η άσκηση είναι για να συντρίβεται το Εγώ όχι για να φουσκώνει. Στ. Ραμφ. Πελ. Ερημ.

Η οργή είναι ο αμείλικτος πόλεμος που Κηρύσσει το Εγώ σε ότι το εμποδίζει. Ενδιαφέρει μόνο να νικηθεί το εμπόδιο, να βεβαιωθεί το Εγώ, όχι να σταματήσει το κακό.  Στ. Ραμφ. Πελ. Ερημ.

Η Φλυαρία δεν δείχνει μόνο αδιαφορία για τον λόγο και τον δέκτη του, δείχνει κυρίως την αγωνία ενός δικού μας κενού.          Στ. Ραμφ. Πελ. Ερημ.

Ο άνθρωπος επιβεβαιώνεται κατηγορώντας τους άλλους , βουλιάζοντας δηλαδή στην αυταρέσκεια , οπότε φορτώνει την ύπαρξή του με ένα ακανθωτό Εγώ  Στ. Ραμφ. Πελ. Ερημ.

Αμαρτία δεν είναι ότι πράττουμε το απαγορευμένο, είναι ότι δεν ζούμε στο φώς της αλήθειας. Η πτώση αποτελεί υποδούλωση στην υλική μας πυκνότητα , το ψεύδος αποτελεί πτώση πνευματική, συνειδητή απόκρουση της γυμνότητητος και της διαφάνειας , ως πεμπτουσίας μας κατ’εικόνα και ομοίωση του Θεού.  Στ. Ραμφ. Πελ. Ερημ.

Η ουσία της πτώσεως εις την αμαρτίαν είναι πάντοτε η ίδια: το να θέλει κανείς να γίνει Kαλός δια του εαυτού του, το να θέλει κανείς να γίνει τέλειος δια του εαυτού του, το να θέλει κανείς να γίνει Θεός δια του εαυτού του. Αλλά τοιουτοτρόπως ο άνθρωπος ασυναισθήτως εξισούται με τον διάβολον.           Π. Ιουστίνος Ποποβιτς 

Αμαρτία είναι να δεχόμαστε χλιαρά το ύδωρ της ζωής, να φοβώμαστε την κοινωνία της αλήθειας. Στ. Ραμφ.

Πάθος είναι η εγκατάλειψις της ψυχικής απλότητας υπέρ της γοητείας των πραγμάτων.   Στ.Ραμφ.Πελ.Ερημ

Το διδάξαι τον πλησίον, όμοιον εστί του ελέγξαι.   Αββας Ποιμήν 

Πρέπει να κατανοήσουμε την ζωή εν Χριστώ, ως όχι καταστροφική δύναμη θεσμών και αξιών , αλλά μηδενισμό του Εγώ – θετικό μηδενισμό. Ο Άγιος μηδενίζει κάτι που κανένας αναρχικός , κανένας ανατροπέας δεν αποτολμά, μηδενίζει το Εγώ και εισάγει έτσι στη ζωή το μηδέν ποιητικά, του δίνει θέση βασιλέως.  Στ.Ραμφ.Πελ.Ερημ

Ο Ανθρωπος δεν είναι ποτέ ικανοποιημένος με αυτά που έχει επειδή η ψυχή του δεν πλάστηκε για τον κόσμο αυτό και τα γήινα πράγματα Δεν μπορούν να τον αναπαύσουν.   Γέροντας Ζωσιμάς

Ταπεινός είναι όποιος έχει απαιτήσεις από τον εαυτό του , επηρμένος όποιος έχει απ’τους άλλους. Η ηθική κρίση του ανθρώπου της εποχής μας σ’αυτό συνοψίζεται : Δεν προβάλλει απαιτήσεις στον εαυτό του. Στ. Ραμφ. Πελ. Ερημ.

«Θεέ μου μη με εγκαταλείπεις ,κανένα καλό δεν έκανα ενώπιόν Σου αλλά δός μου για την ευσπλαχνία Σου να βάλω αρχή»   Ευχή του Μεγάλου Αρσενίου. 

 Να έχετε εσωτερική ειρήνη και χιλιάδες άνθρωποι θα σωθούν γύρω σας. ΗΣΥΧΙΑ <<Η Ασκητική του Προσώπου>> 

ΟΙ ΕΠΤΑ ΑΦΕΣΕΙΣ ΑΜΑΡΤΙΩΝ

- Βάπτισμα.
- Μαρτύριο.
- Ελεημοσύνη.
- Το ‘’Αφιέναι τοις άλλοις τα οφειλήματα αυτών’’
- Το ‘’Επιστρέψαι αμαρτωλόν και καλύψειν πλήθος αμαρτιών’’
- Η πολλή αγάπη.
- Η Μετάνοια (η πιό κοπιαστική). ΩΡΙΓΕΝΗΣ

‘’ Ο λόγος μένει αργός αν δεν είναι σαρκωμένος, αν δεν γίνει στάση ζωής. Για την ορθόδοξη παράδοση, η στάση ζωής όπου λόγος και πράξη συνάπτονται λέγεται μετάνοια Στ. Ραμφ. Πελ. Ερημ.

Είδον πάσας τας παγίδας του εχθρού ηπλωμένας επί της γής , και στενάξας είπον,Τις άρα παρέρχεται ταύτας; και ήκουσα φωνής λεγούσης μοι, η ταπεινοφροσύνη.  <<Μέγας Αντώνιος>> 

Γνωρίζουμε πάντοτε ότι μας κολακεύουν , αλλά δεν το πιστεύουμε για τι δεν θέλουμε να στερηθούμε τέτοια απόλαυση.   Στ. Ραμφ. Πελ. Ερημ.

Η κολακεία λειτουργεί σαν εκείνο το ανεπαίσθητο , το αδιόρατο ναι, που λέμε κάθε μέρα στον καθρέπτη, σαν εκείνη τη άνευ όρων συγκατάθεση, που μεταβάλει  το είδωλό μας σε απόλυτη πραγματικότητα.  Στ. Ραμφ. Πελ. Ερημ.

Ο σύγχρονος Άνθρωπος νομίζει πως τα όρια των αισθήσεων είναι και του παντός όρια, του Διαφεύγει ότι δεν πρόκειται για εσχατιές του κοσμικού ορίζοντος, αλλά για πλαίσια του νου, άνευ των οποίων θα διαλυθούμε κατ’ ανάγκη στο άπειρο. Οι αισθήσεις βάζουν τάξη στα πράγματα και η προσευχή βάζει τάξη στις αισθήσεις.    Στ. Ραμφ.                 

Μη μισήσης τον Αμαρτωλόν. Πάντες γαρ εσμέν υπεύθυνοι.  

Δυστυχώς σήμερα οι άνθρωποι δεν είναι υπομονετικοί αλλά υστερόβουλοι, δεν είναι ευγενείς αλλά κόλακες, δεν είναι ταπεινοί αλλά υποκριτές , δεν είναι επιεικείς με τους άλλους αλλά εγωιστές.      Αρχ. Αλ. Ψ.  

Εκτός του Θεού ο κόσμος γίνεται ακατανόητος, ανεπίδεκτος απαντήσεων και άρα σημασίας.   Στ. Ραμφ. Πελ.

Ανελεύθερος είναι ό δουλοπρεπής προς τα άνω και τυραννικός προς τα κάτω,ο δέσμιος των παθών και των αντανακλαστικών τους  . Ο καθαρός είναι ελεύθερος, δοσμένος στην αγάπη του Θεού και του αγαθού μέριμνα. Οχι μόνο δεν τυρανεί ο άνθρωπος αυτός αλλά ούτε καν ελέγχει.   Στ. Ραμφ. Πελ. Ερημ.

Στην πολυλογία βρίσκονται φοβερότατα πάθη, το ψεύδος, η θρασύτητα, οι αστειότητες η αισχρότητα, η μωρολογία. Από την πολυλογία δεν ξεφεύγεις την αμαρτία . 

H μοναξιά είναι φοβερή οδύνη για τον άνθρωπο. Είναι πόνος αφόρητος. Είναι η πιο αβάσταχτη δυστυχία.

Να ζεις ανάμεσα σε τόσους ανθρώπους και να αισθάνεσαι μόνος, κατάμονος. Να πορεύεσαι με τόσους άλλους στο πλάι σου και να μην αντιλαμβάνεσαι την παρουσία τους Να ζεις για χρόνια στην πολυκατοικία και νάχεις την αίσθηση πως είναι άδεια η πολυκατοικία και η πόλη έρημη . Να συνεργάζεσαι με τόσους ανθρώπους και μέσα σου να νιώθεις ερημιά. Γύρω σου  να σφύζει η ζωή και συ να ασφυκτιάς στα δεσμά της μοναξιάς σου. Ολοι και όλα να βρίσκονται σε μια αέναη κίνηση και συ σαν φυλακισμένος, να μην αφουγκράζεσαι κανενός τη φωνή …   <<Δεν υπάρχει μεγαλύτερο μαρτύριο απ’ το να νιώθεις μόνος μέσα στο πλήθος. Η μοναξιά είναι ο μεγαλύτερος πόνος>>    (Kierkegaard)

To μεγαλύτερο μαρτύριο του Ντοστογιέφσκι στην εξορία της Σιβηρίας, ήταν ο πόνος, που ένιωθε να μένει μόνος ανάμεσα σε διακόσιους πενήντα τόσους συντρόφους, κλέφτες, φονιάδες …  Μοναξιά δεν είναι η θεληματική μόνωση, η απομόνωση από τους ανθρώπους. Μοναξιά είναι το να ζεις μ’ ανθρώπους που σκέφτονται διαφορετικά, αντίθετα από σένα. Είναι σε τελευταία ανάλυση, ο πόλεμος των ιδεών. Να πιστεύεις στο φως, ενώ όλοι οι άλλοι Αγαπούν το σκοτάδι. Ακόμα πιο πολύ να πολεμάνε τις ιδέες σου. Και δεν πρόκειται για ιδέες, προσωπικές, πλανεμένες, ψεύτικες, αλλά για Θείες αλήθειες, μοναδικές και αιώνιες.

Τέτοια εχθρική στάση απέναντι στην αλήθεια, είναι - γι’ αυτόν που πιστεύει - μαρτύριο, δοξασμένο μαρτύριο. Ο ίδιος είναι μάρτυρας, μάρτυρας του Θεού.

Αγία και ηρωική τέτοια μοναξιά όταν την επιτρέπει ο Θεός.                                ΗΣΥΧΙΑ<<Η Ασκητική του Προσώπου>>Μιχαήλ Μιχαιλίδη  

Όποιος αγαπά το θεό, δεν λυπεί ούτε λυπάται από κανένα για πρόσκαιρα πράγματα.       Αγιος Μάξιμος ο Ομολογητής  

Εκείνος που πιστεύει φοβάται κι όποιος φοβάται, ταπεινώνεται και όποιος ταπεινώνεται, γίνεται πράος γιατί απόκτά συνήθεια να κρατεί ανενέργητες τις παραφύση κινήσεις του θυμού και της επιθυμίας .Ο πράος τηρεί τις εντολές κι όποιος τηρεί τις εντολές, καθαρίζεται και όποιος καθαρίστηκε, φωτίζεται κι εκείνος που φωτίζεται, αξιώνεται να ενωθεί με τον ουράνιο Νυμφίο, το Θεό Λόγο , στο νυμφώνα των Μυστηρίων.    Αγιος Μάξιμος ο Ομολογητής

<< Εν ολίγοις το φυσικό σύμπαν είναι μάλλον μία Σκέψη παρά ένα πράγμα, και η σκέψη προυποθέτει και επαιτεί Ενα που σκέπτεται >>      J. A .  Flemming 

Στο  χριστιανισμό ο Θεός έχει την πρωτοβουλία στην ιστορία του ανθρώπου . (Ουσιαστική διαφορά από τις  θρησκείες).     Καθ. Ηλίας Βουλγαράκης 

Γνωρίζουμε το Θεό καλλιεργώντας μια σχέση, όχι κατανοόντας μιαν έννοια.           Χρ. Γιανναράς

Αν θέλεις να σε γνωρίσει ο Θεός , μείνε όσο περισσότερο μπορείς άγνωστος στους ανθρώπους.         Οσιος  Θεόγνωστος 

Η Ηθική και η Θρησκεία εμφανίζονται από τη στιγμή που έχει καταλυθεί η οργανική και άμεση σχέση του ανθρώπου με το Θεό, είναι η προσπάθεια να αναπληρωθεί η απουσία σχέσεως με πράξεις ατομικές εξιλεώσεων και αντιμισθιών. H Ηθική και η Θρησκεία είναι αποτελέσματα της πτώσης του ανθρώπου, της άρνησής του να αναφέρει ώς ευχαριστία στον Θεό τη σχέση του με τον κόσμο.    Χρ. Γιανναράς  (Εορτολ. Παλινοδ.) 

Ο  φόβος  είναι η μεγαλοποίηση αναμενόμενων συμφορών ,  που συνδέονται με ένοχη συνείδηση.      Ιερός Χρυσόστομος

Eίναι θρησκόληπτη πιστη η εμμονή στην ανερμήνευτη πίστη της     <<Τυχαιότητας>>          Γιανναράς 

Εστι δε χριστιανού το έργο ουδέν άλλο ή το μελετάν αποθνήσκειν    Αγ. Ιγνάτιος  ο  Θεοφόρος 

Η εθνικότητα  είναι  ένα  δώρο Θεού.      Κάλλιστος  Ware 

Τα έθνη είναι ό πλούτος της Ανθρωπότητας, είναι τα συλλογικά πρόσωπα. Και  το μικρότερο από αυτά φοράει τα  δικά του χρώματα και φέρει  μέσα του μια ιδιέτερη όψη της θεικής  ευδοκίας.  Αλέξανδρος  Σολζενίτσυν

‘’’Οταν βλέπεις τον αδελφό ή την αδελφή σου βλέπεις το Θεό.  Μετά το Θεό πρέπει όλους να τους  υπολογίζουμε σαν τον ίδιο το Θεό’’   Κλήμης Αλεξανδρείας. 

 “Τον έπαινο για τους άλλους τον ανεχόμαστε τόσο μόνο,  όσο πιστεύουμε  πως και ‘μεις οι ίδιοι θα μπορούσαμε να τον αξίζουμε. Κάθε τι  που είναι ανώτερό μας, από φθόνο δεν το πιστεύουμε.’’ Θουκυδίδου Ιστορία Περικλέους Επιτάφιος (Β,34) 

‘’ Καθ΄ ην ημέραν ανοίξεις το στόμα σου και  κατηγορήσεις τινά, θεώρει σ΄ εαυτόν νεκρόν εκείνην την ημέραν, και πάντα τα έργα σου μάταια , καν σοι φαίνηται, ότι ειλικρινώς, και προς οικοδομήν σε παρεκίνησε ο λογισμός σου να λαλήσεις, διότι τις η χρειά να καταστρέψει τις την εαυτού οικίαν, και να διορθώσει την του φίλου αυτού;΄΄      ΙΣΑΑΚ ΣΥΡΟΥ  

‘’Ο Θεός υποφέρει πάσας τας ασθενείας των ανθρώπων, δεν υπομένει όμως εκείνον που γογγύζει πάντοτε αλλά και παιδεύει αυτόν.’’    ΙΣΑΑΚ ΣΥΡΟΥ   ΑΣΚΗΤΙΚΑ ΛΟΓΟΣ ΟΓ’ 

ΠΑΡΑΒΟΛΗ

…Δεν υπάρχει τίποτα το στερεότυπο, το συμβατικό, νιώθει κανείς ότι η σύγκριση ανέβηκε αυτόματα στα χείλη του ρήτορα, είναι απλή, σαφώς, έχει αμίμητο ύφος- που δεν υπάρχει στις Πράξεις των Αποστόλων και ακόμα λιγότερο στα απόκρυφα Ευαγγέλια -  πραγματική υπογραφή του Κυρίου . Η ευαγγελική παραβολή «ξεκινώντας από τις πιο ασήμαντες πραγματικότητες, καθρεφτίζει με σαφήνεια τις πιο υψηλές έννοιες, κατανοητή για τον αδαή, προσφέρεται στην περισυλλογή του πολυδιαβασμένου. Είναι, από λογοτεχνική άποψη, απογυμνωμένη από κάθε τέχνασμα, ξεπερνάει, χάρη στη δυνατή συγκίνηση που προκαλεί, και τα πιο καλομελετημένα λογοτεχνικά  τεχνάσματα ακόμα. Δεν εκπλήσσει αλλά πείθει δεν ξέρει μόνο να κατανικά  αλλά και να μεταπείθει …     Από το Βιβλίο ΄΄Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΣΤΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ  ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ΄΄ του ΝΤΑΝΙΕΛ ΡΟΠΣ 

Η νηστεία είναι υπερασπιστής και φύλαξ πάσης αρετής. Είναι η αρχή του αγώνος και στέφανος των εγκρατευτών  και το κάλλος της παρθενίας και της καθαρότητος, και η λαμπρότης της σωφροσύνης. Η νηστεία είναι η αρχή της οδού του χριστιανισμού και η μήτηρ της προσευχής και η πηγή της σωφροσύνης  και της φρονήσεως και η διδάσκαλος της ησυχίας και η οδηγός όλων των καλών έργων. Και καθώς επί τους υγιείς   οφθαλμούς ακολουθεί η λάμψις του φωτός, ούτω και εις την μετά διακρίσεως γινομένην νηστείαν ακολουθεί η επιθυμία της προσευχής .   ΛΟΓΟΣ ΠΕ’ ΙΣΑΑΚ ΣΥΡΟΥ ΑΣΚΗΤΙΚΑ     

«Όσο  πιο  πνευματικός  άνθρωπος  είσαι, τόσο  πιο  λίγα   δικαιώματα   έχεις   στη  ζωή. Η  μεγαλύτερη  χαρά είναι  η  διακονία   και  η  συγχώρηση  του  σφάλματος    του  άλλου. Αυτός  που  δέχεται  κάποια  ευεργεσία, νιώθει  την ανθρώπινη   χαρά. Ενώ αυτός  που  την  προσφέρει  νιώθει  τη  θεϊκή   χαρά».          Γέρων Παίσιος  

Στην Ορθόδοξη Παράδοση ποτέ ο Θεός δεν είναι μια παρελθοντολογία, αλλά ζωή. Είναι έρως και εραστόν, γι’ αυτό και η ορθόδοξη ζωή είναι η κατ’ εξοχήν ερωτική ζωή. Ο Θεός, όπως ομολόγησε ο Απόστολος Θωμάς είναι ο Κύριός μας και ο Θεός μας. Αντίθετα στην Δύση ο Θεός έγινε αξία, έννοια, καθήκον.               Μ. Ναυπ.   Ι Βλάχος 

Όπως ο άρρωστος φαίνεται από το χρώμα του προσώπου του, έτσι και ο εμπαθής από την κατάθλιψη.   Αγιος Σεραφείμ του Σάρωφ. 

Εάν οι ορθόδοξοι χριστιανοί ήταν πιστοί ελεήμονες και πονόψυχοι, άπιστοι και αιρετικοί  δεν θα υπήρχαν.     Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος 

Η ακόρεστη όρεξη του ανθρώπου ανέχεται ως μόνο μέτρο το νόμο. Οποιοσδήποτε άλλος, εθελούσιος περιορισμός του ηδονισμού θεωρείται στην καλύτερη περίπτωση ανοησία. 

Oι άθεοι είναι άθεοι γιατί αντιτίθενται στη φρικτή γελοιογραφία του Θεού που έκαναν οι χριστιανοί, με το να ακολουθούν  τα εξωτερικά γνωρίσματα της ευλάβειας  και να συμβιβάζονται με το κακό.     Φρανσουά Μωριάκ 

    Μήτε έν πονηροίς όντες απογινώσκομεν. μήτε εν αγαθοίς όντες θαρρώμεν, άλλά και κατορθούντες φοβώμεθα, ίνα μη θαρρήσαντες πέσωμεν και αμαρτάνοντες μετανοώμεν΄ 

  Ούτε σαν βρισκόμαστε στην αμαρτία να απογοητευόμαστε, ούτε σαν νομίζουμε πως πάμε καλά, να παίρνουμε θάρρος και να το «ρίχνουμε έξω». Σήμερα πάμε καλά, αύριο, αν δεν προσέξουμε, θα ξυπνήσουν τα θηρία των παθών και θα μας κατασπαράξουν.                           Αγιος Ι. Χρυσόστομος 

«Είναι χίλιες φορές πιο εύκολο στον άνθρωπο να ειπεί και να παραδεχθεί ότι η θρησκεία του είναι σκέτο λάθος, παρά να ειπεί και να παραδεχθεί ότι η σκέψη του και η ζωή του ήταν ένα λάθος. Ο άνθρωπος αφήνει πολύ πιο εύκολα τη θρησκεία του, παρά το εγώ του και πάντα ψάχνει για θρησκεία που δεν θα θίγει το εγώ του».    Μ. Νικοπόλεως Μελέτιος

Οι συνέπειες της μέριμνας.

Η μέριμνα μας αφαιρεί τη γαλήνη και σκοτεινιάζει το φως της ζωής. Η μέριμνα τεντώνει τα νεύρα και κομματιάζει την προσωπικότητα. Η μέριμνα από πρόσωπα  μας κάνει ελατήρια μιας μηχανής, που αδιάκοπα εργάζεται τη φθορά και τη δυστυχία μας.   Φθ. Ν. 

Ο δρόμος της ζωής και ο δρόμος του θανάτου




Ό Θεός είναι Αθανασία, ευσέβεια
Ό Θεός είναι σεμνός, ηθικός
Ό Θεός είναι αμνός, αρνίον
Ό Θεός είναι σοφός, πανίσχυρος
Ό Θεός είναι ρόδον, κρίνον
Ό Θεός είναι άξιος πάσης τιμής
Ό Θεός είναι Κριτής, ελεήμων
Ό Θεός είναι μειλίχιος, ευμενής
Ό Θεός είναι αθώος, ειρηνικός
Ό Θεός είναι εργατικός, ταπεινός
Ό Θεός είναι στοργικός, φιλόκαλος
Ό Θεός είναι ένδοξος, φιλόξενος
Ό Θεός είναι Παράδεισος


 Ό Σατανάς θάνατος, ασέβεια.
 Ό Σατανάς άσεμνος, ανήθικος.
 Ό Σατανάς λύκος, τίγρης, λέων.
Ό Σατανάς άσοφος, μωρός, αδύνατος.
Ό Σατανάς ακάνθι, τρίβολος.
Ό Σατανάς ανάξιος, άτιμος.
Ό Σατανάς υπόδικος, ανελεήμων, σκληρός.
Ό Σατανάς πικρός, θράσος, κακούργος.
Ό Σατανάς ένοχος, πταίστης, φιλόνικος.
Ό Σατανάς τεμπέλης, υπερήφανος.
Ό Σατανάς τύραννος, φιλόκακος.
Ό Σατανάς άδοξος, μισόξενος.
Ό Σατανάς Κόλασης.


Αυτή είναι μία είκών του Θεού και του πονηρού πνεύματος. Ή μία Κλίμαξ αναβιβάζει τον άνθρωπον εις τον ουρανόν, εις τον Παράδεισον.

Ή δε δευτέρα καταβιβάζει εις τον Άδη, εις την αιώνιον κόλασιν.


Και τώρα μένει εις την διάθεση μας ελεύθερα να διαλέξωμεν τον ένα από τους δύο δρόμους, στην πρόσκαιρο αυτήν ζωή.

Χρειάζεται μελέτη και προσοχή δια να αποφασίσει ό καθείς ποίον δρόμο θα ακολουθήσει και θα βαδίσει αποφασιστικά και θετικά, σκεπτόμενος τας συνεπείας και τα αποτελέσματα, το τέλος της ζωής του.

Παράδεισον αιώνιον ή Κόλασιν.

Ό Θεός να μας αξιώσει να βαδίζωμεν τον δρόμο της ζωής. Αμήν.


ΙΕΡΕΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΑΜΙΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2005

Πνευματικό ημερολόγιο



 Πνευματικό ημερολόγιο
πιστής και ταπεινής ψυχής των
ημερών μας, με θαυμαστές εμπειρίες
γύρω από την νοερά προσευχή του Ιησού.


«Πάντοτε χαίρετε, αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευχαριστείτε" τούτο γαρ θέλημα Θεού εν Χριστώ Ιησού εις υμάς» (Α' Θεσ. 5,17-18).


Τα όσα αγαπητέ αναγνώστη ή αναγνώστρια θα διαβάσεις ή καλύτερα θα μελετήσεις είναι καρποί βιωματικής κατά Θεόν εργασίας πιστής και απλής ψυχής, καθοδηγούμενης από έμπειρο πνευματικό οδηγό. Καιτοι είχε πολλές δυσκολίες, εργασίας, οικογενείας, πτώχειας και εχθρικό κομμουνιστικό περιβάλλον (έζησε στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας), εν τούτοις την φώτισε, σόφισε και χαρίτωσε ή χάρις του Αγίου Πνεύματος και απέβη σκεύος εκλεκτόν και όργανον εύχρηστον προς σωτηρίαν ψυχών. Όντως μεγάλα τα της πίστεως, υπακοής και αγάπης κατορθώματα. Τα αδύνατα από τους ανθρώπους είναι δυνατά από τον Θεόν.


Μεταφέρουμε ολίγα μόνον από το πνευματικό της ημερολόγιο του έτους 1971 προς στηριγμό όλων μας Θεού δε βοηθούντος θα κυκλοφορήσουν προσεχώς τα χαριτωμένα πρόχειρα αυτά σημειώματα της ευλογημένης αυτής ψυχής και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Όρθόδοξος Κυψέλη». Εύχεσθε.


Πριν από τα σημειώματα του πνευματικού ημερολογίου παραθέτουμε μέρος από ερωταποκρίσεις στις όποιες άπαντα ή ηλικιωμένη εργάτρια της νοεράς προσευχής, δανεισμένα από την έκδοση του βιβλίου της στα Ρουμανικά.



Ερώτησης:
«Ή είσοδος του νου στην καρδιά μπορεί να δυσκολευτεί ή ακόμη και να εμποδιστεί εντελώς για ένα χρονικό διάστημα οπό τον Θεό εξαιτίας κάποιων συναισθημάτων, λογισμών, λόγων ή πράξεων του προσευχόμενου αγωνιστή;»
Απάντησης:
- Οποιαδήποτε αμαρτία, τροφοδοσία κάποιου πάθους, όσο ασήμαντα και αν μας φαίνονται, απομακρύνουν τον άνθρωπο και τότε ή καρδιά παγώνει αισθανόμαστε εσωτερικά γυμνοί, παραλελλημένοι. Πρέπει να προφυλασόμεθα από κάθε λογισμό, αίσθηση, λόγο ή πράξη πού μπορεί να βαρύνει τη συνείδηση μας. Κάθε αγωνιστής της προσευχής θα αισθανθεί στην προσωπική του εμπειρία πώς για κάποια αμαρτία, όσο μικρή και αν είναι αυτή, χάνει την ειρήνη και τη χαρά και σκορπίζεται ή ζεστασιά της καρδίας.
Οι πιο σημαντικές αιτίες πού οδηγούν στο πάγωμα της καρδιάς και στην απώλεια της νοερας προσευχής με το νου προσηλωμένο στην καρδιά είναι:
Οι λογισμοί, οί λόγοι και τα έργα του εγωισμού και της ματαιοδοξίας καθώς και τα τέκνα αυτών, από τα όποια, ή υπεροψία, ή υπερηφάνεια, ή αυταρέσκεια και ή εμπιστοσύνη στους κόπους μας, είναι τα χειρότερα.
Οι αμαρτίες πού αφορούν την αγάπη στον πλησίον, όπως είναι οί λογισμοί κρίσης, κατάκρισης, μίσους, θύμου και ή ενθύμηση κάποιου κακού πού μας έγινε έπειτα οποιοσδήποτε λόγος πικρός για τα έργα στη ζωή του πλησίον μας, ακόμη και αν είναι αληθινός πράξεις ανελεημοσύνης, μίσους και άλλα.
Έλλειψη προσοχής στις αισθήσεις μας ιδιαίτερα στην δράση, στην ακοή και στην γλώσσα. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι ό άνθρωπος της προσευχής πρέπει να αποφεύγει με οποιοδήποτε τρόπο τίς εκτεταμένες συζητήσεις ακόμη και πάνω σε πνευματικά θέματα, την αργολογία, τα χωρίς αιτία γέλια και αστεία.
Οί σαρκικές σκέψεις, αισθήσεις και πράξεις.
Ή προσκόλληση και ή μέριμνα για τα εγκόσμια.
Ό ασύδοτος ύπνος, ή ραθυμία και όλες οί άλλες αμαρτίες, τα πάθη και τα έργα αυτών.
Υπάρχουν και άλλες αιτίες πού προέρχονται από την εξάσκηση χωρίς διάκριση της προσευχής όπως είναι: ό αλόγιστος ζήλος, ή έλλειψη υπομονής, ή λανθασμένη και άμετρη χρήση εξωτερικών μέσων και τεχνητών μεθόδων για την απόκτηση της προσευχής, ή υπερηφάνεια και ή παραπλάνηση εξαιτίας της φυσικής θερμάνσεως της καρδιάς.
Μπορεί και ή ασθένεια να αποτελέσει καμιά φορά εμπόδιο στην εξάσκηση της προσευχής.


Ερώτησης:
«Πόσες περίπου προσευχές κάνατε ημερησίως την περίοδο πού ή προσευχή είχε γίνει ήδη νοερά ή όταν ό νους είχε προσηλωθεί στην καρδιά;»
Απάντησης:
-Στην αρχή μετρούσα με το κομποσχοίνι 1.000 κόμπους. Αργότερα τους αύξησα στους 2.000 και μετά από κάποιο χρονικό διάστημα 3.000, ενώ την υπόλοιπη ήμερα έλεγα την προσευχή χωρίς να μετράω, έτσι έφτανα περίπου τις 10.000 προσευχές. Ό π. Β. έλεγε ότι «όποιος κατορθώνει κάνοντας την προσευχή του Ιησού να μετρήσει 3.000 προσευχές, αυτός έχει τελέσει μια Θεία Λειτουργία στην καρδιά του, στην οποία συμμετέχουν ή Θεοτόκος και ό χορός των Αγίων και των Αγγέλων».


Ερώτησης:
Πώς αποκτήσατε την νοερά προσευχή;
Απάντησης:
-Μετά από οχτώ μήνες ακατάπαυστης προσευχής, ξύπνησα ένα πρωινό από τους χτύπους της καρδιάς και άρχισα να προφέρω την προσευχή στο ρυθμό των χτύπων της καρδιάς. Αισθάνθηκα τότε στην καρδιά μου την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος σαν ένα γλυκό, βελουδένιο χάδι, σαν τα φτερά μιας πεταλούδας πού πετάριζε στην ψυχή μου λέγοντας: «Είμαι εδώ. Εγώ είμαι ό Ενεργών. Εσύ προσεύχου». Κράτησα για λίγο την αναπνοή μου για να νιώσω την γλυκύτητα και την αγαθότητα του Αγίου Πνεύματος. Έλαβα στην ψυχή μου μια ειρήνη αγία, θεϊκή.
Δόξα στην μακροθυμία και την αγαθότητα Σου, Κύριε!


Ερώτησης:
«Γιατί οί Άγιοι πατέρες ονομάζουν αυτήν την προσευχή καρδιακή και αυτενεργό; Πώς λειτουργεί ή καρδιά ενός εργάτου της νοερός προσευχής;»

Ο ΟΔΟΙΠΟΡΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ Η πορεία ενός Ρώσου από το Βλαδιβοστόκ τις Σιβnρίας στα Ιεροσόλυµα




Βλαδιβοστόκ, 1990: ο άνεμος τις γκλάσνοστ και της περεστρόικα είχε αρχίσει να φυσάει και σε αυτήν την εσχατιά της Σιβηρίας όπου βρίσκεται η ύψίστης σημασίας ναυτική βάση της τότε κραταιάς σοβιετικής αυτοκρατορίας. οι άνθρωποι μιλούσαν ελεύθερα, έφτιαχναν μικροπεριουσίες και προσέρχονταν να προσευχηθούν Χωρίς φόβο σε όσους χριστιανικούς ναούς είχαν σωθεί από τη μανία τού Στάλιν, αναζητώντας στη γενικότερη ροπή πρός τη μεταφυσική, την ελπίδα στη θρησκεία.


Ο Γεβγένι Πουσένκο, 34 χρόνων τότε, άρπαξε την ευκαιρία πού έδινε το «πνεύμα Γκορμπατσόφ», και άνοιξε ένα εργοστάσιο ειδών ρουχισμού με περισσότερους από πενήντα εργάτες. Έγινε δηλαδή ένας μκροκαπιταλιστής και το μέλλον του διαγραφόταν ρόδινο, αφού οι δουλειές πήγαιναν καλά και ποιος ξέρει μέχρι πού θα έφτανε εάν δεν τού συνέβαινε «κάτι τρομερό». Τι ήταν αυτό;


«Αισθάνθηκα μέσα μου μία τρομερή ανάγκη να πλησιάσω τον Θεό».
Τίποτα το ξεχωριστό από αυτό πού ένιωθαν εκατομμύρια άλλοι Ρώσοι, οι όποίοι ποτέ δεν έβγαλαν την ορθόδοξη πίστη από την ψυχή τους, παρά τις διώξεις και την καταπίεση των μπολσεβίκων.


Η ΑΠΟΦΑΣΗ


Μάζεψε Λοιπόν μία μέρα τους φίλους του, ήπιαν κάμποσες βότκες και εκεί τούς ανακοίνωσε ότι τούς χαρίζει το εργοστάσιο, Χωρίς να τούς εξηγήσει τούς Λόγους!
Τούς έμαθαν την επόμενη, όταν ο Γεβγένι μίλησε στον εμβρόντητο πατέρα του Ανατόλι και την μητέρα του Νατάσσα για την απόφασή του να τα παρατήσει όλα και να γίνει καλόγερος.
Οι γονείς του σοκαρίστηκαν όταν στη συνέχεια τον άκουσαν να λέει ότι την επαύριον αναχωρεί με τα πόδια για τα Ιεροσόλυμα προκειμένου να προσκυνήσει τούς Άγίους Τόπους, αλλά αυτός ήταν ανένδοτος. Συνειδητοποίησαν την απόφασή του, όταν τρεις μέρες μετά, ο γιος τους ξεκίνησε από το Βλαδιβοστόκ, πεζός και περπατώντας τρία ολόκληρα χρόνια, έφτασε στον προορισμό του, έχοντας διανύσει δεκαπέντε χιλιάδες χιλιόμετρα!


ΤΟ TAΞlΔI


Διέσχισε την αχανή Σιβηρία περνώντας τα Ουράλια - Kαnμένε Μιχαήλ Στρογκόφ! - έφτασε στη Μόσχα, κατέβηκε στην Ουκρανία, πέρασε τη Ρουμανία, δρασκέλισε τον Δούναβη, συνέχισε στη Βουλγαρία, από εκεί μπήκε στην Ελλάδα, κινήθηκε πρός την Τουρκία όπου κατηφόρισε στη Συρία, για να καταλήξει το Πάσχα του 1993 στους Αγίους Τόπους.
«το έκανα με τη δύναμη του Θεού», εξηγεί ο Πουσένκο, πού σήμερα εγκαταβιώνει σε ασκηταριό του Αγίου Όρους ως μοναχός Αθανάσιος, και αφηγείται, για πρώτη φορά, όπως λέει, μολονότι τον πολιόρκησαν τα ΜΜΕ στην πατρίδα του, το εγχείρημά του.
«Το αποφάσισα ξαφνικά. Αν το σκεφτόμουν και το φιλοσοφούσα, δεν θα το τολμούσα. οι μεγάλες αποφάσεις παίρνονται εν θερμώ. Πήρα μαζί μου δύο ζευγάρια παπούτσια, κάποια ρούχα και ελάχιστα χρήματα, όσα θα μου χρειάζονταν για να βγάλω βίζα στη Μόσχα, μιάς και ακόμα δεν είχε αποκαταστήσει η Σοβιετική 'Ένωση τις σχέσεις με τον έξω κόσμο, βιβλία και για τα εντελώς απαραίτητα.
Περπατούσα μέρα και νύκτα και κοιμόμουν ελάχιστο. Διέσχισα τη Σιβηρία κάτω από δύσκολες συνθήκες, περπατώντας στα Χιόνια και τις λάσπες. για να μη χαθώ, ακολουθούσα τον αυτοκινητόδρομο. Αναγκάστηκα να διανύσω μία διαδρομή δύο χιλιάδων χιλιομέτρων μέσα από χαράδρες και δάση, περπατώντας πάνω στη σιδηροδρομική γραμμή τού υπερσιβηρικού, αφού δεν είχε αυτοκινητόδρομο».
«Πού περνούσες τις νύχτες, Τι έτρωγες;» τον ρωτάμε.
«'Όπου έβρισκα, σε σπηλιές, σε ακατoίκητα κτίσματα, σε εκκλησίες, έτρωγα φρούτο, λαχανικά, ρίζες δέντρων και κάποιες φορές φαγητό πού μου έδιναν οι άνθρωποι στα Χωριά, μολονότι δεν Ζητούσα, γιατί ήμουν περήφανος άνθρωπος».
'Ο τολμηρός Πουσένκο δεν είχε να αντιμετωπίσει μόνο τις τρομακτικά δύσκολες καιρικές συνθήκες, την κούραση και την ταλαιπωρία από την πεζοπορία, βιβλία και την καχυποψία των αρχών πού τον έβλεπαν στην καλύτερη περίπτωση σαν γραφικό η τρελό και στη χειρότερη σαν κατάσκοπο.


ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ


    «με έσυραν πολλές φορές σε αστυνομικά τμήματα, για να με ανακρίνουν, αφού κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι μπορούσα να είμαι ένας πεζοπόρος πού θα πήγαινε στα Ιεροσόλυμα».
    «θα μπορούσες να κλειστείς σ' ένα μοναστήρι στη Ρωσία να καταφύγεις σε κάποια εκκλησία στην πατρίδα σου για προσευχή, αντί να ριψοκινδυνεύεις μ' ένα τόσο επικίνδυνο εγχείρημα», παρατηρούμε.
    «Ήθελα να εξαγνιστώ, ο Θεός με πήρε από το χέρι σαν σκυλάκι και με τράβηξε από το βούρκο των αμαρτιών μου» λέει ο «οδοιπόρος του Θεού» πού έως τότε ήταν στην καθημερινή του ζωή ένας συνηθισμένος Ρώσος πιστός.


ΡΩΣΟΙ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ


Κάποιοι ίσως βιαστούν να βγάλουν τρελό τον Γεβγένι Πουσένκο, αλλά θα τον αδικήσουν. Αύτή είναι η ρωσική ψυχή. το Όνειρο κάθε Ρώσου πιστού ήταν και παραμένει ένα προσκύνημα στους 'Αγίους Τόπους, το Άγιο Όρος η το ... Μπάρι της 'Ιταλίας όπου μεταφέρθηκαν τα λείψανα τού «άγίου των άγίων» των Ρώσων, 'Αγίου Νικολάου.
Πριν την επανάσταση των μπολσεβίκων εκατομμύρια Ρώσοι κατέφθαναν κάθε χρόνο για προσκύνημα στα Ιεροσόλυμα, το Άγιο Όρος και τη Νότια Ιταλία.
Από την Οδησσό μάλιστα ξεκινούσε μία φορά την βδομάδα πλοίο για τον Άθω μεταφέροντας τουρίστες, ενώ με ρωσική χρηματοδότηση ειδικό καράβι εκτελούσε δρομολόγια από το λιμανάκι της Δάφνης έως το ρωσικό μοναστήρι τού 'Αγίου Όρους
Ό μπολσεβικισμός στα εβδομήντα χρόνια κυριαρχίας του δεν μπόρεσε να αντικαταστήσει τη Χριστιανική πίστη στις ψυχές των Ρώσων με τον διαλεκτικό υλισμό και όταν αυτός κατέρρευσε, οι άνθρωποι εστράφησαν στη θρησκεία, την οποία στην πραγματικότητα ουδέποτε αρνήθηκαν στο όνομα της κρατικής ιδεολογίας.
Οί άνθρωποι μετά την κατάρρευση τού συστήματος συρρέουν μαζικά στους ναούς, χτίζονται μοναστήρια, αναδεικνύονται παντού τόποι λατρείας, η ορθόδοξη Ρωσική Εκκλησία απέκτησε τεράστια δύναμη, ο κομμουνιστής ηγέτης Γκενάντι Τζιουγκάνοφ συνομιλεί συχνά με τον Πατριάρχη Αλέξιο, ο Βλαντιμήρ Πούτιν λέγεται ότι διαθέτει τον πνευματικό του σε μοναστήρι έξω από τη Μόσχα και οι αστροναύτες φεύγουν για το διάστημα έχοντας στον κόρφο τους μία εικόνα της Παναγίας.


Ο Γεβγένι Πουσένκο κατόρθωσε να φτάσει με τα πόδια στα Ιεροσόλυμα. Χιλιάδες πιστοί σχηματίζουν καραβάνια από τη Μόσχα, για να προσευχηθούν στο «Χρυσό δαχτυλίδι» πού σχηματίζουν γύρω από τη ρωσική πρωτεύουσα δεκάδες μοναστήρια, ενώ κάποιοι τολμηρότεροι παλαιότερα δοκίμαζαν να περπατήσουν μέχρι το Κίεβο, τη θρησκευτική πρωτεύουσα των Ρώσων.


Στη Μόσχα και την Οδησσό δεκάδες τουριστικά γραφεία ασχολούνται αποκλειστικά με τη μεταφορά Χιλιάδων πιστών στους Αγίους Τόπους, τον Άθω και την 'Ιταλία. μία πανίσχυρη βιομηχανία θρησκευτικού τουρισμού, κατευθύνεται από την ορθόδοξη Ρωσική Εκκλησία αποφέροντάς της τεράστια κέρδη και ακόμη μεγαλύτερη πολιτική επιρροή.


'Όσο για τον Γεβγένι Πουσένκο, αυτός εκπλήρωσε με το παραπάνω το Όνειρο του ως καλός Ρώσος Όρθοδοξος Χριστιανός: πήγε με τα πόδια στους Άγίους Τόπους και κατέληξε το 1996 στο 'Άγιον 'Όρος, όπου στα Καρούλια, το περίφημο ασκηταριό του Άθω, ως μοναχός 'Αθανάσιος χτίζει το δικό του κελί και επικοινωνεί διά του κινητoύ τηλεφώνου του, όπως και πολλοί άλλοι αγιορείτες, με τα εγκόσμια.


ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΖΙΜΑΣ Δnµοσιογράφος.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2006

ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΙΜΑΙΑΣ ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ





 
Πάντα με πολλή παρρησία πρέπει να πλησιάζουμε τον Θεό, Να Τον ικετεύουμε σαν τα μικρά παιδιά πού περιμένουν βοήθεια από την μητέρα τους και απλώνουν προς αυτήν τα μικρά τους χεράκια.
Να Τον ικετεύουμε σαν ένας φτωχός πού πεθαίνει της πείνας και ήρθε να παρακαλέσει τον άνθρωπο πού είναι γνωστός για την ευσπλαχνία του να τον βοηθήσει.
Να Τον ικετεύουμε σαν την Χαναναία γυναίκα πού με επιμονή παρακαλά τον Χριστό και σηκώνει σ' Αυτόν τα χέρια της. Τον ικετεύει με παρρησία γιατί πιστεύει και ξέρει ότι θα λάβει αυτό πού ζητά, πιστεύει και γι' αυτό παίρνει βοήθεια,

Βλέπουμε λοιπόν ότι δύο προϋποθέσεις υπάρχουν για να γίνει δεκτή ή προσευχή μας από τον Θεό.
Πρώτ' απ' Όλα χρειάζεται βαθειά και μεγάλη πίστη στον Κύριο, με όλη μας την καρδιά να πιστεύουμε σ' Αυτόν πού ικετεύουμε. Και το δεύτερο, να μην υπάρχει ούτε ίχνος αμφιβολίας, κανένας δισταγμός στην καρδιά αλλά μόνο ή πίστη, ή πίστη στο άπειρο έλεος του Θεού.
Μόνο ή προσευχή πού βγαίνει από καρδιά πού είναι γεμάτη ελπίδα και πίστη ακούγεται από τον Θεό.
Εκτός απ' αυτό ή προσευχή θέλει επιμονή. Πρέπει να ξέρουμε ότι δεν θα λάβουμε αμέσως αυτό πού ζητάμε. Πρέπει να δείξουμε ότι είναι σταθερή ή ελπίδα πού έχουμε στον Θεό και ή επιμονή σ' αυτά πού ζητάμε..

Τι σημαίνει να προσευχόμαστε αδιάκοπα;

Δεν έχουμε και εμείς τις δικές μας βιοτικές φροντίδες, είναι δυνατόν να ασχολούμαστε μόνο με προσευχή; Ή εντολή αυτή φαίνεται απραγματοποίητη. Και Όμως είναι εφικτή και εφαρμόσιμη, διότι τίποτα το ανέφικτο δεν ζητάει από μας ό Κύριος Ιησούς Χριστός.

Πώς όμως μπορούμε να εφαρμόσουμε στη ζωή μας αυτή την εντολή πού ισχύει για όλους τους χριστιανούς;
Το να προσευχόμαστε αδιάκοπα δεν σημαίνει μόνο να διαβάζουμε τις ευχές, να κάνουμε γονυκλισίες και να πηγαίνουμε στην εκκλησία. Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Να προσευχόμαστε αδιάκοπα μπορούμε πάντα και οπού και να βρισκόμαστε.. Το μόνο πού χρειαζόμαστε είναι να έχει ή καρδιά μας διάθεση για προσευχή. Να είναι ταπεινή και να θρηνεί αδιάκοπα την αναξιότητα και την αμαρτωλότητά της. Γεμάτη φόβο μπροστά στην μεγαλοσύνη του Θεού, τον Όποιο προσβάλλουμε με τις αμαρτίες μας, Αν τέτοια θα είναι ή καρδιά μας, τότε πάντα θα είμαστε προσευχόμενοι και στη δουλειά και στο σπίτι. Θα είμαστε προσευχόμενοι ακόμα και τότε όταν κληθούμε να δώσουμε λόγο σ' αυτούς πού έχουν στα χέρια τους εξουσία. Και στεκάμενοι μπροστά στην πόρτα τους θα στέλνουμε τις σιωπηλές μας κραυγές στον Θεό, παρακαλώντας Τον να μας προστατέψει.

Σε κάθε μας έργο μπορούμε να προσευχόμαστε, μόνο να υπάρχει διάθεση για προσευχή, να ποθεί ή καρδιά μας τον Κύριο και τότε ή εντολή πού μας έδωσε ό απόστολος μπορεί εύκολα να πραγματοποιηθεί.

Δεν ακούει ό Θεός και εκείνες τις προσευχές πού δεν Του είναι ευάρεστες. Δεν δέχεται τις παρακλήσεις πού στρέφονται κατά των ανθρώπων.
Όταν, παραδείγματος χάριν, Του ζητάμε να τιμωρήσει τους δικούς μας εχθρούς. Πολλές φορές ασυνείδητα ζητάμε στις προσευχές μας κάτι βλαβερό για τον πλησίον, τέτοιες ευχές ό Θεός δεν εισακούει.

Ή ουσία της προσευχής είναι, να παραδιδόμαστε ολοκληρωτικά, με όλη την καρδιά μας να ικετεύουμε τον Θεό και ή προσευχή να είναι γεμάτη πίστη και ακράδαντη ελπίδα.
Έτσι όμως προσεύχεται ή πλειοψηφία των ανθρώπων;
Ασφαλώς όχι. Ή δική μας προσευχή είναι μόνο επανάληψη κάποιων λέξεων, πού έχουμε αποστηθίσει και ενώ τα διαβάζουμε, το πνεύμα μας δεν προσεύχεται, αλλά τα επαναλαμβάνουμε μηχανικά, χωρίς να σκεφτόμαστε αυτά πού ζητάμε. Εμείς οι ίδιοι δεν ακούμε τις προσευχές μας και αν δεν τις ακούμε εμείς, τότε πώς θέλουμε ό Θεός να ακούσει αυτά πού ζητάμε;

Πρέπει να ξέρουμε όταν ό Θεός στέλνει την συμφορά πού πλήττει ολόκληρο τον λαό, τότε όλος ο λαός πρέπει να Τον ικετεύει για σωτηρία.
Πρέπει όλοι να κάνουν αυτό πού έκαναν κάποτε οι κάτοικοι της Νινευί, όταν έμαθαν από τον προφήτη πώς αποφάσισε ό Θεός να καταστρέψει την πόλη.
Τι έκαναν τότε λοιπόν; Όλος ό λαός τρεις μέρες και τρεις νύχτες προσευχόταν ομόψυχα και επειδή προσεύχονταν όλοι ό Θεός τους λυπήθηκε.

Λοιπόν, να προσευχόμαστε αδιάκοπα και να χτυπάμε ακούραστα την θύρα της θείας ευσπλαχνίας. Να Τον ικετεύουμε Όχι μόνο για μας, αλλά και γι' αυτούς πού δεν Του προσεύχονται.
Θα ακουστούν οι ευχές μας και θα μας αποδώσει ό Κύριος κατά το μέγα του έλεος.
 
 
Δείτε επίσης
1) Ευχή για ασθενούντα, προς Άγιο Λουκά τον Ιατρό  .mp3
 
Πως ο Άγιος Λουκάς ο Ιατρός έκανε καλά ένα παιδί. Φωτογραφία του παιδιού. Ομιλεί ο πατήρ Νεκτάριος Αντωνόπουλος, ηγούμενος Ι. Μ. ΣΑΓΜΑΤΑ

ΛΟΓΟΙ ΑΘΩΝΙΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ




ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ

ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

1.    Είπε γέρων. Σήμερα κοιτάζουμε να αγιάσουμε με λίγο κόπο.
2.    Είπε πάλι. Όσο περισσότερο κοπιάζεις, τόσο περισσότερη χάριν και χαρά απολαμβάνεις. Και συνέχισε. Μπορούσε να πληρώσει την καρδιά μας ο Θεός με τόση μακαριότητα και αγάπη και θείον έρωτα, ώστε να πέσουμε κάτω, μην αντέχοντας αυτήν. Αλλά τότε θα εγκαταλείψουμε τα μοναστήρια και θα κλεινόμασταν στα σπήλαια. Οι κοσμικοί θα εγκατέλειπαν τις υποθέσεις τους και τις φροντίδες τις οικογένειας και τα παιδία τους. Για αυτό ο Θεός που είναι αγάπη, δεν μας πληροί με τέτοια αγάπη και θεία μακαριότητα.
3.    Είναι βαρεία η καλογερική Γέροντα; Ρώτησαν κάποιον σοφό μοναχό.
Δεν είναι βαριά. Έρχεται καιρός που, όταν λησμονήσεις τον εαυτό σου, βλέπεις ότι είναι το πιο ανάλαφρο φορτίο – είπε.
4.    Είπε ένας ερημίτης. Αν όσα χρωστάς σ` αυτήν την ζωή τα ξεπληρώσεις τότε σώζεσαι. Αν φας όμως και καμία παραπάνω, παίρνεις και κανένα φράγκο παραπάνω. Αν φάει κάποιος ξύλο άδικα, τότε έχει καθαρό μισθό. Πολλές φορές δηλαδή, ανθρώπους με πολλή καλή ζωή συμβαίνει να τους βρίσκουν τα χειρότερα. Εάν ο Θεός επιτρέπει, γιατί επιτρέπει;
Ας φέρω ένα καλό παράδειγμα.
Είναι μια πολλή καλή οικογένεια. Και ο άνδρας πολύ καλός και η γυναίκα πολύ καλή και τα παιδάκια πολύ καλά. Όλοι εκκλησιάζονται, κοινωνούν κ.λ.π.
Για μια στιγμή περνά ένας μεθυσμένος ή τρελός, χτυπάει την οικογενειάρχη και τον σκοτώνει.
Στα καλά καθούμενα. Μετά, όσοι άνθρωποι είναι απομακρυσμένοι από τον Θεό, λένε.
Για δες τον. Βλέπετε; Πηγαίνει με το σταυρό στο χέρι για αυτό το έπαθε.
Αυτό είναι αναίδεια. Επιτρέπει ο Θεός να παθαίνουν και άνθρωποι χωρίς να φταίνε καθόλου, για να δίνει την ευκαιρία στους τελείους αναιδείς να λένε, ότι είπε και ο καλός ληστής.
Τι βλέπουμε στους δυο ληστές; Ο ένας έβρισε τον Χριστό, αν είσαι Θεός κατέβα κάτω κ.λ.π. λέει ο άλλος. Δεν φοβάσαι τον Θεό; Εμείς δικαίως ταλαιπωρούμαστε. Ο άνθρωπος δεν έκανε τίποτα. Δεν φοβάσαι τον θεό;
Δηλαδή, για να δώσει ο Θεός την ευκαιρία στους αναιδείς να συνέλθουν, επιτρέπει να πάθουν μερικοί, χωρίς να φταίνε.
Ενώ αυτοί που παθαίνουν, μπορεί να είναι τα πιο αγαπημένα παιδία του Θεού.
Στο παράδεισο ο θεός πιστεύω δεν θα τους πει. Καθίστε σε αυτήν τη θέση. Αλλά διαλέξτε τον καλύτερο τόπο. Καταλάβατε; Έτσι είναι. Με το να ζητάμε το δίκαιο μας τα χάνουμε όλα.
Χάνουμε και την ειρήνη μας, Χάνουμε και τον μισθό μας.
5.    Ρώτησε κάποιος ένα γέροντα, πόσα χρόνια έχει στο Άγιο Όρος και του απάντησε.
Χρόνια πολλά έχω, προκοπή δεν έχω. Και τα τσακάλια στην έρημο ζουν, αλλά τσακάλια μένουν.
6.    Είπε γέρων. Όσο πνευματικότερος είναι ο άνθρωπος, τόσο λιγότερα δικαιώματα ζητάει από αυτήν την ζωή.
7.     Συμβούλευε ένα φωτισμένος μοναχός. Να έχεις αγάπη προς όλους, αλλά ιδιαίτερες σχέσεις με κανένα.
8.     Έλεγε ο γέρων Ιωσήφ ο Ησυχαστής.
Ο κυριότερος σκοπός του διαβόλου είναι να κτυπήσει την πίστη και έτσι να ρεζιλέψει τον ανθρωπο ως προδότη και αρνητή.
9.    Μου είπε κάποτε προ ετών ο σεβαστός γέρων Γεράσιμος ο Υμνογράφος. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέει ότι το μόνο το οποίο αδυνατεί να πράξει ο Παντοδύναμος Θεός είναι το να ενωθεί με τον ακάθαρτο άνθρωπο. Σε αυτό αδυνατεί.
10.  Έλεγε σε εμάς ο γέρων Μόδεστος ο Κωνσταμονίτης. Έχετε την εκούσια τύφλωση. Μην βλέπετε τα σφάλματα των άλλων.
11.  Eίπε γέρων. Το θέμα της σωτήριας μας δεν είναι θέμα ευκαιρίας ή σύμπτωσης, αλλά θέμα εργασίας και βίας. «Βιάστε αρπάζουσιν την Βασιλεία των Ουρανών».

ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΑΠΕΛΠΙΣΙΑΣ

12. Είπε γέρων. Δεν έχω ασχοληθεί με πολλά πράγματα. Λίγα πατερικά ξέρω και προσπαθώ…, τέλος πάντων. Αυτό που έχω καταλάβει είναι ότι δεν υπάρχει φαρμάκι στον άνθρωπο. Το φαρμάκι γίνεται γλυκό, όταν το αντιμετωπίσεις πνευματικά.
Βλέπουμε πολλές φορές ένα άνθρωπο να αμαρτάνει. Λυπείται όπως πραγματικά μετανοεί, νιώθει λύπη εξομολογείται και έχει θεια παρηγοριά. Και όταν δεν νοιώθει αυτή την παρηγοριά, τότε πρέπει να καταλάβει ότι κάποια εξέλιξη τον πειράζει μέσα του, τον πειράζει ο λογισμός και πρέπει να πάει να το πει αυτό, όποτε έρχεται η παρηγοριά. Προχωρούμε τώρα. Συμμετέχει σε μια στεναχώρια ενός αδελφού που υποφέρει, κάνει προσευχή, παρακαλεί και τον βοηθάει ο Θεός. 
13. Είπε πάλι , όταν κανείς είναι ελευθερωμένος από το παλιοάγχος, τότε αναπαύονται κοντά του και κάθε είδους άνθρωποι.

Απόσπασμα ομιλίας καθηγουμένου Γέροντα Αλεξίου Ι.Μ.Ξενοφώντος 25/1/14

Αναστάσιμο μήνυμα του Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Ξενοφώντος Αγίου Όρους κ...

Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας Παντελεήμων Χρειάζεται να βγάλουμε από την ζωή μας τα έργα του σκότους, των παθών και του εγωισμού μας.


«Αποθώμεθα ούν τα ερ­γα του σκότους και ενδυσώμεθα τα όπλα του φωτός».
Βρισκόμαστε, αδελφοί μου, στην αρχή της Α­γίας και Μεγάλης Τεσ­σα­ρακοστής. Βρισκόμα­στε στην αρχή μιάς πε­ριόδου εντόνου πνευ­μα­­­­τι­κού αγώνος και προ­­­­ετοιμασίας για την εορτή της λαμπρο­φο­ρου Αναστάσεως του Κυ­­­ρίου μας, μιάς προ­ετοιμασίας που συν­ι­σταται στη νέκρωση του εαυτού μας και τη σταύρωση του παλαιού ανθρώπου, προκειμένου να μπορέσει να συνα­να­στηθεί με τον Χριστό ο νέος, ο κατά Χριστόν κτισθείς, άνθρωπος.
Και στο πλαίσιο αυτής της προετοιμασίας εν­τασ­σεται και η προτρο­πη που μας απευθύνει ο πρωτοκορυφαίος από­στολος Παύλος μέσω του σημε­ρινού αποστο­λι­κού αναγνώσματος. «Αποθώμεθα ούν τα έργα του σκότους και εν­­δυσώμεθα τα όπλα του φωτός».
Σκοτάδι και φως είναι δύο αλληλοσυγ­κρουό­με­­νες έννοιες που συμ­βόλιζαν πάντοτε το κα­κο και το καλό, την α­μαρτία και την αγιότη­τα.
Στην Παλαιά Διαθήκη το σκοτάδι ταυτίζεται με το χάος και με την άβυσσο, και ο Θεός πα­ρουσιάζεται να δημι­ουρ­­­γεί το φως. Άρα το φως είναι κάτι θετικό, κάτι που δημιουργείται σε αντίθεση με το σκο­τάδι, που είναι κάτι αρ­νητικό και εκφράζει την έλλειψη και την απουσία του φω­τος.
Στην Καινή Διαθήκη, αλλά και στη ζωή της Εκκλησίας μας, ο,τι σχε­τίζεται με τον Θεό σχετίζεται και με το φως, ενώ ο,τι αντί­κει­ται στον Θεό ταυτί­ζε­ται με το σκότος.

Με το σκότος ταυτί­ζε­ται ο εχθρός του φωτός και του Θεού, ο διά­βο­λος. Με το σκότος ταυ­τίζονται και τα έργα των συ­νερ­γατών του. Αν­­τίθετα έργα φωτός είναι τα ευάρεστα στον Θεό έργα, τα οποία πε­ρι­μένει από τους πι­στους και γνησίους μα­θητές του ο Θεός.
Με το φως συνδέεται από την πρώτη στιγμή της εισόδου του στην Εκ­κλησία και ο αν­θρω­πος, όταν κατά το μυ­στη­ριο του αγίου βα­πτι­σματος ενδύεται με «χι­τω­να φωτεινόν» και φω­τίζεται από τη χα­ρη του Παναγίου Πνεύ­μα­τος. Από το φως των εν­τολών του Θεού οδη­γεί­ται στη ζωή του, εφό­σον ο νόμος του Θε­ου είναι «φως ταίς τρι­βοις» του.
Δεν αρκούν όμως μο­νο αυτά τα στοιχεία για να παραμείνει ο αν­θρωπος μέσα στο φως, με­σα δηλαδή στην πα­ρουσία και την αγάπη του Θεού. Χρειάζεται να αποδει­κνύει και ο ίδιος ότι ανήκει στο φως, ότι φυλάσσει το φως, πα­ρα­γοντας έργα φω­τος. «Ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπρο­σθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα», ζητά ο Χριστός από τους μαθητές του. Αλλά και τα καλά έργα δεν αρκούν από μόνα τους για να φωτίζουν την ψυχή και τους αν­θρώπους γύρω μας, θα πρέπει ταυτό­χρονα να απο­φεύγουμε και τα πο­­­νηρά έργα που συ­σκο­­τίζουν την ψυχή μας και συγ­κα­λύπτουν το φως. Θα πρέπει να κάνουμε και εμείς στην ψυχή μας και στη ζωή μας αυτό που έκανε ο Θεός κατά τη δημιουρ­γία του κο­σμου, θα πρε­πει να διαχωρίζου­με «ανά μέσον του φωτός και ανά μέσον του σκο­τους», για να μην επη­ρεάζει το σκότος και τα σκοτει­να έργα το φως και τα έργα του, για να μην παρεμπο­δίζει ο αρ­χων του σκο­τους, ο διά­βολος, την πα­­ρου­σία του Θεού με­σα μας.
Γι’ αυτό και ο από­στο­λος Παύλος μας προ­­­­­τρέπει σήμερα, α­δελ­­φοί μου, «αποθώ­μεθα τα έργα του σκο­τους». Να βγάλουμε, δη­λαδή, από τη ζωή μας τα έργα του σκο­τους, γιατί αυτά γίνο­νται εμπόδιο στα έργα του φωτός. Να απαρ­νη­θούμε τα έργα του σκο­τους, γιατί αυτά ακυ­ρω­­νουν τα έργα του φω­τος. Να προσέξουμε τι είδους έργα επιτε­λού­με και να φροντί­ζου­με τα έργα μας αυτά να είναι αποκλει­στικά έργα φω­τος.
Γιατί δεν ωφελεί, πα­ρα­δείγματος χάριν να εκκλησιαζόμαστε και στη συνέχεια να παρα­κολουθούμε θεά­­ματα αμαρτωλά. Δεν ωφελεί να μετέ­χουμε στα μυ­στήρια της Εκκλησίας μας και ταυτόχρονα να συμμετέχουμε σε συ­ν­α­ναστροφές και συζητή­σεις που δεν οι­κο­δο­μούν την ψυχή μας. Δεν ωφελεί να προ­σευ­χόμαστε και ύστερα να αδικούμε τον αδελφό μας και να κάνουμε σκέψεις κα­κες και πο­νη­ρες. Δεν ωφελεί να νη­­στεύ­ουμε και μετά να κατακρίνουμε και να κακολογούμε τον συνάδελφό μας, τον γείτονά μας, τον συγ­γε­νη μας. Δεν ωφελεί να φροντίζουμε την ελε­η­μοσύνη αλλά ταυ­­το­χρο­να να την ακυ­ρω­νουμε με την υπερη­φάνεια και τον εγωισμό που δεί­χνου­με στους συναν­θρώπους μας.
Άλλωστε όταν ο από­στολος αναφέρεται στα έργα του σκότους και μας καλεί να τα απαρ­νη­­θούμε, δεν εννοεί μο­­νο τα μεγάλα και σο­βαρά εγκλή­ματα ή α­μαρ­τήματα, εν­νοεί και όλα αυτά που φαίνο­νται σε μας ασ­η­μαντα και καθημερινά, στε­ρού­­­νται όμως της ευλο­γίας του Θεού και στε­ρούν και από εμάς τη χάρη που φερ­νουν τα έργα του φωτός στη ζωή μας.
Γι’ αυτό, αδελφοί μου, ας ακούσουμε την προ­τροπή του αποστόλου Παύ­λου και ας φροντί­σουμε κατά τη διάρκεια της Με­γάλης Τεσ­σα­ρα­κο­στης, στην οποία ει­σερ­­χο­μαστε από αύριο, να εγκαταλείψουμε τα έργα του σκότους και ενδεδυμένοι τα όπλα του φωτός να περιπα­τη­σουμε «ως εν ημέρα ευσχημόνως», για να αξιω­θούμε της ευ­λο­γι­ας και της χάριτος του Θεού και τώρα και στη μέλλουσα ζωή.

Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε …Ιεροδιάκονος Ραφαήλ Χ. Μισιαούλης, θεολόγος


«Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε … [1]»
Βρισκόμαστε στην τελευταία Κυριακή πριν την έναρξη της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Οι σημερινοί ύμνοι, το αποστολικό και ευαγγελικό ανάγνωσμα, μας προετοιμάζουν να υποδεχθούμε το στάδιο της νηστείας με αγάπη, συναλληλία, χωρίς κατάκριση, έχθρα και μίσος. Γι΄ αυτό καλούμαστε και το απόγευμα της Κυριακής της Τυρινής, στον Εσπερινό της Συγχωρήσεως, να ασπαστούμε και ζητήσουμε συγχώρεση από τους αδελφούς μας.
Η σημερινή Κυριακή είναι αφιερωμένη στην ενθύμηση του γεγονότος της εκδιώξεως των πρωτοπλάστων Αδάμ και Εύας, από τον παράδεισο της τρυφής. Βρίσκονταν στον Παράδεισο, απολάμβαναν όλα εκείνα τα αγαθά α ουκ εστίν αριθμός, έπειτα όμως εξέπεσαν και εξορίσθηκαν, λόγω της παρακοής που έκαναν «Οίμοι, τι πέπονθα ο τάλας εγώ! μίαν εντολήν παρέβην την του Δεσπότου, και των αγαθών παντοίων εστέρημαι [2]». Εάν μετανοούσαν όταν βρίσκονταν ακόμα εντός του Παραδείσου, αυτό τον Παράδεισο θα απολάμβαναν. Εξεβλήθηκαν για την αμετανοησία τους, γι΄ αυτό και τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής τους ζούσαν μέσα στις θλίψεις, μετανοημένοι και οδυρόμενοι [3].

Καλούμαστε να αρχίσουμε ένα πνευματικό αγώνα, όσοι φυσικά επιθυμούν. Όπως στα αθλητικά στάδια δεν λαμβάνουν μέρος όλοι οι άνθρωποι, παρά μόνο οι αθλητές, έτσι και στο πνευματικό στάδιο λαμβάνουν μέρος μόνο αυτοί που επιθυμούν να γίνουν στρατιώτες και αθλητές του Χριστού. Μας καλεί η Εκκλησία να εγκρατευόμαστε, να νηστεύουμε, να συγχωρούμε τον συνάνθρωπό μας. Καλούμαστε να νηστέψουμε από κάθε αμαρτωλή κλίση, από κάθε αμαρτωλή πράξη, να φυλάξουμε τον εαυτό μας από κάθε τι πονηρό, από οτιδήποτε μας αποχωρίζει από το Θεό Πατέρα. Έτσι θα επιτρέψουμε στο Άγιο Πνεύμα να χρίσει την καρδία μας με το άγιο μύρο, να ιατρεύσει τις πληγές μας και να την στρέψει προς έργα αγαθά και πνευματικά, σύμφωνα με τον Άγιο Νικόλαο επίσκοπο Αχρίδος. Καλούμαστε να περιορίσουμε τα μάτια μας, ώστε να μην περιεργάζονται τα περίεργα του κόσμου τούτου, να περιορίσουμε τα αυτιά μας, ώστε να μην ακούν αυτά που συντελούν στην ψυχική μας σωτηρία, να περιορίσουμε την μύτη μας, ώστε η ψυχή μας να μην οσφραίνεται το άρωμα του κόσμου τούτου που σύντομα μεταβάλλεται σε δυσοσμία. Να χαλιναγωγήσουμε το σώμα μας από κάθε πονηρή πράξη που μας αποστασιοποιεί από το Θεό και να το κάνουμε πραγματικό ναό του ζώντος Θεού. Αυτή τη νηστεία μας συστήνει ο Κύριος, τη νηστεία που οδηγεί στη σωτηρία μας. Μια νηστεία απαλλαγμένη από την υποκρισία και την κενοδοξία [4].
Στο Ευαγγελικό ανάγνωσμα ο Κύριος μας λέει πως δεν γίνετε να ζητούμε από τους άλλους να συγχωρέσουν τα σφάλματά μας, ενώ εμείς να φαινόμαστε σκληρόκαρδοι ενώπιον τους άλλους όταν πράξουν κάποιο σφάλμα προς εμάς. Όταν δεν αγαπάμε, όταν δεν συγχωρούμε τον συνάνθρωπό μας, είναι σαν να μην αγαπάμε τον ίδιο τον εαυτό μας, αποκλείουμε τον εαυτό μας από την αγάπη και συγχώρεση του Θεού [5]. Πρέπει να έχουμε αμνησίκακη καρδιά, καρδιά που να χωράει όλους τους ανθρώπους, όπως όλους μας χωράει η αγκαλιά του Θεού. Ακόμη, γίνετε αναφορά για τη νηστεία [6]. Συγκεκριμένα, ο Κύριος μας προτρέπει να μην γινόμαστε σκυθρωποί όταν νηστεύουμε [7]. Ο προφήτης Ησαΐας μας προτρέπει όταν νηστεύουμε να μην βρισκόμαστε σε διαμάχη και αντιδικία με τους άλλους ανθρώπους [8].
Aς παρακαλέσουμε τον Τρισάγιο Θεό να μας δώσει τη χάρη Του να αγωνισθούμε πνευματικά και να αποκτήσουμε την άνωθεν ειρήνη και σοφία, ώστε να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά τις επιθέσεις των διαφόρων νοητών και αισθητών εχθρών μας.
Καλή Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Καλό στάδιο και καλή δύναμη.

Παραπομπές:

1. Στιχηρό Ιδιόμελο των Αίνων στον όρθρο της Κυριακής της Τυρινής: «Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε, αναζωσάμενοι τον καλόν της Νηστείας αγώνα· οι γαρ νομίμως αθλούντες, δικαίως στεφανούνται, και αναλαβόντες την πανοπλίαν του Σταυρού, τω εχθρώ αντιμαχησώμεθα, ως τείχος άρρηκτον κατέχοντες την Πίστιν, και ως θώρακα την προσευχήν, και περικεφαλαίαν την ελεημοσύνην, αντί μαχαίρας την νηστείαν, ήτις εκτέμνει από καρδίας πάσαν κακίαν. Ο ποιων ταύτα, τον αληθινόν κομίζεται στέφανον, παρά του Παμβασιλέως Χριστού, εν τη ημέρα της Κρίσεως».
2. Δοξαστικό Αποστίχων του Εσπερινού της Κυριακής της Τυρινής: «Εξεβλήθη Αδάμ του Παραδείσου, διά της βρώσεως· διό και καθεζόμενος απέναντι τούτου, ωδύρετο, ολολύζων, ελεεινή τη φωνή, και έλεγεν· Οίμοι, τι πέπονθα ο τάλας εγώ! μίαν εντολήν παρέβην την του Δεσπότου, και των αγαθών παντοίων εστέρημαι. Παράδεισε αγιώτατε, ο δι’ εμέ πεφυτευμένος, και διά την Εύαν κεκλεισμένος, ικέτευε τω σε ποιήσαντι, καμέ πλάσαντι, όπως των σων ανθέων πλησθήσωμαι. Διό και προς αυτόν ο Σωτήρ· Το εμόν πλάσμα ου θέλω απολέσθαι, αλλά βούλομαι τούτο σώζεσθαι, και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν, ότι τον ερχόμενον προς με, ου μη εκβάλλω έξω».
3. Αγίου Συμεών του Θεολόγου, Λόγος περί μετανοίας και περί εξορίας του Αδάμ και ότι εάν μετανοούσε δεν θα εξωρίζετο από τον Παράδεισο, Πατερικό Κυριακοδρόμιο, σελ. 485.
4. Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος στον 21ο λόγο του «Περί κενοδοξίας» λέει ότι ο κενόδοξος δείχνει ότι είναι πιστός, ενώ είναι ειδωλολάτρης. Φαινομενικά μεν σέβεται τον Θεόν, αλλά στην πραγματικότητα επιζητεί να αρέσει στους ανθρώπους και όχι στον Θεό. Κενόδοξος είναι κάθε επιδεικτικός άνθρωπος. (Βλ. Ιωάννου του Σιναΐτου, Κλίμαξ, Λόγος εικοστός πρώτος περί κενοδοξίας, εκδ. Ιεράς Μονής του Παρακλήτου, σελ. 237-245).
5. Α΄ Ιωάννου 3,17.
6. Ο Μέγας Βασίλειος στο λόγο του περί νηστείας λέει ότι η νηστεία είναι αρχαιότερη και από τον Μωσαϊκό Νόμο. Η νηστεία έχει την ίδια ηλικία με την ανθρωπότητα, νομοθετήθηκε εντός του Παραδείσου. Ο πρώτος που έλαβε την εντολή της νηστείας ήταν ο Αδάμ. Η εντολή ήταν να μην φάνε από το δένδρο της γνώσεως του καλού και του κακού. (βλ. Γενέσεως 2,17). Ο ίδιος πατήρ αναφέρει ότι εάν η Εύα δεν έτρωγεν από τον καρπόν του ξύλου, δεν θα είχαμε την ανάγκη της νηστείας. Ο λόγος της διώξεως από τον Παράδεισο ήταν επειδή δεν νήστευσαν. Βλέπουμε το παράδειγμα του πτωχού Λαζάρου, ο οποίος εισήλθεν στον Παράδεισο μέσω της νηστείας (βλ. Λουκά 16, 20-31). Μέσα από την Αγία Γραφή εντοπίζουμε αρκετά πρόσωπα τα οποία υλοποίησαν μεγάλους πνευματικούς στόχους μέσω της νηστείας. Όπως, ο Μωϋσής προτού πλησιάσει το όρος Σινά, νήστευσε, προτού λάβει τις δέκα εντολές, νήστευσε. Η μητέρα του Προφήτου Σαμουήλ κυοφόρησε κατόπιν της προσευχής και της νηστείας. Η νηστεία γεννά Προφήτες, αποκρούει τους πειρασμούς και παρακινεί τον κάθε άνθρωπο προς την ευσέβεια και ησυχία. (Βλ. Αγίου Βασιλείου Αρχιεπισκόπου Καισαρείας Καππαδοκίας, Λόγος περί νηστείας, Παρασκευή της Τυρινής, Μέγας Συναξαριστής, σελ. 144-164)
7. Ματθαίου 6,16-17.
8. Ησαΐου 58, 4-6.

Ευσπλαχνία – Η Υπόθεση του Τριωδίου Πρωτοπρεσβύτερος π. Παντελεήμων Κρούσκος, Θεολόγος


Οι μέρες οι οποίες αφήσαμε πίσω μας, πέρασαν για να μας προετοιμάσουν γι αυτήν την είσοδο και ιδίως οι Κυριακές με τις περίφημες και φοβερά παραστατικές παραβολές του Τελώνη και Φαρισαίου, του Ασώτου, της Κρίσης δεν ήταν παρά μόνον μία πρόγευση και ορθότερα μια έμφανση, οδοδείκτες φωτεινοί πού δείχνουν προς αυτήν ακριβώς την Κυριακή, την Κυριακή της ευσπλαχνίας, της αγάπης, της συγχώρησης, της μεγάλης εισόδου στο μυστήριο της μετανοίας.

Oυσιαστικά οι τέσσερις αυτές Κυριακές προετοιμασίας μας πριν την Σαρακοστή, έχουν το ένα και το αυτό νόημα: τη σταδιακή μας μύηση στην ευσπλαχνία.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη γνησιότητας ορθοδοξίας από την ευσπλαχνία. Ο Κύριος είπε: Να είστε σπλαχνικοί, γιατί ο Ουράνιος Πατέρας σας είναι σπλαχνικός. Η ευσπλαχνία είναι η αληθινή νηστεία, είναι το νόημα και το κέντρο της τεσσαρακοστής. Χωρίς σπλάχνα αγάπης χανόμαστε στο αχανές της νηστείας πέλαγος.
Άσπλαχνος ο Φαρισαίος μπροστά στον τελώνη και τους άλλους, εγωκεντρικός, αυτοαναφερόμενος, προδικάζει την τύχη όλων των αμαρτωλών. Άσπλαχνος και σκανδαλισμένος και ο πρεσβύτερος υιός της παραβολής του Ασώτου, απέναντι στον ίδιο τον αδελφό του , τον πρώην νεκρό και χαμένο, δεν θέλει να αποδεχθεί την αγάπη του πατέρα προς το χαμένο του παιδί. Άσπλαχνοι οι εξ ευωνύμων της παραβολής της Κρίσης καταλογίζουν στους πεινασμένους, στους διψώντες, τους ξένους, τους γυμνούς, τους ασθενείς, τους φυλακισμένους δίκαια καταδίκη στην πενία και την ανέχεια για τις πιθανές αμαρτίες τους και τους καταδικάζουν στο περιθώριο της αδιαφορίας και της εκδίκησης. Άσπλαχνοι όσοι δεν συγχωρούν και μνησικακούν και δεν υπακούουν στις ευαγγελικές εντολές, με τις οποίες λαμπροφορεί αυτή εδώ η Κυριακή της Συγχώρησης.
Πρωταγωνιστές λοιπόν αυτής της περιόδου που πέρασε ήταν οι άσπλαχνοι, ως αρνητικά παραδείγματα προς αποφυγή, αλλά ίσως και ως σημεία αναγνώρισης του εαυτού μας!
Το Τριώδιο μας φέρνει προ τρομακτικών ευθυνών, μας αποκαλύπτει και μας ξεγυμνώνει για την πιθανή ασπλαχνία μας, την αποξένωση μας από το πραγματικό νόημα της αγάπης πού είναι η συγχώρηση: να χωράμε ο ένας τον άλλο και όλοι μαζί τους πάντες στην μεγάλη οικογένεια, η οποία λέγεται εκκλησία του κόσμου. Η συγχώρηση είναι ένα απαραίτητο είδος γεωμέτρησης του πνευματικού μας κόσμου. «Ουδείς αγεωμέτρητος εισίτω»! Αν δεν συγχωρείς μην προχωρείς. Το Πάσχα κατακτάται μόνο από τους εύσπλαχνους, από αυτούς πού ζηλώνουν τον Πατέρα τους τον Ουράνιο, στην μακροθυμία, την δεκτικότητα, την αγκαλιά την μεγάλη, την συγκατάβαση.

Η ορθόδοξη ερμηνεία της θείας μοναρχίας Παντελεήμων Τομάζος, Θεολόγος υπ. ΜΔΕ Δογματικής Θεολογίας

Όταν ονομάζουν οι πατέρες τον Πατέρα πηγαία θεότητα ή πηγή της θεότητας, εννοούν πως είναι το αίτιο του τρόπου υπάρξεως του Υιού και του Πνεύματος, υποστατικώς. Ο Πατήρ είναι αίτιος των υποστάσεων και όχι αίτιος της ουσίας του Υιού και του Πνεύματος. Αυτό δεν σημαίνει ότι προηγείται ο Πατήρ των άλλων δύο θείων προσώπων ή ότι είναι άιτιος της ουσίας του Υιού και του Πνεύματος. Ούτε μπορούμε να πούμε ότι ο Πατήρ είναι αίτιος της ίδιας της θείας ουσίας ή της ίδιας της πατρικής του Υποστάσεως, δηλαδή ότι προηγείται ο Πατήρ της θείας ουσίας ή προηγείται η βούληση του προσώπου του Πατρός από την θεία ουσία. Μπορούμε όμως να πούμε πως ο Πατήρ είναι αίτιος του τρόπου υπάρξεως της ουσίας του Υιού και του Πνεύματος, δηλαδή των υποστάσεων του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.
Η μοναρχία, γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, δεν χαρακτηρίζει μόνο ένα θείο πρόσωπο αλλά χαρακτηρίζει την θεία φύση. Η μοναρχία, σύμφωνα με τους πατέρες της εκκλησίας, δεν αποδίδεται αποκλειστικά σε κάποια υπόσταση, αλλά αποδίδεται στην Θεία φύση ή ουσία της Αγίας Τριάδος. Οποιαδήποτε ταύτιση μοναρχίας με κάποια υπόσταση οδηγεί αναγκαστικά σε μία μορφή ιουδαϊσμού, καθιστώντας κατώτερες τις άλλες δύο θείες υποστάσεις [1]. Η μοναρχία βασίζεται στη ισότιμία της φύσεως, στην σύμπνοια γνώμης, στην ταυτότητα της κινήσεως και στην συμφωνία με το ένα πρόσωπο [2].
Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, η προσηγορία Θεός δεν ανήκει μόνο στη υπόσταση του Πατρός, όπως υποστηρίζουν αρκετοί σύγχρονοι θεολόγοι και μελετητές, αλλά ανήκει στα κοινά της Αγίας Τριάδος. Συνεπώς η προσηγορία Θεός σημαίνει την μία θεότητα και όχι το ένα πρόσωπο. Αυτή η μία θεότητα και δύναμη βρίσκεται σε τρείς υποστάσεις και αυτή η μία θεότητα περιέχει τις τρείς υποστάσεις ασυγχύτως [3]. Ο αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει ξεκάθαρα πως «γιά εμάς υπάρχει ένας Θεός, διότι μία είναι η θεότητα, και στο ένα αναφέρονται τα προερχόμενα εξ αυτού, άν και πιστεύονται τρία »[4]. Η μία θεότητα υπάρχει αδιαίρετη σε διάφορα πρόσωπα [5], στον Πατέρα, στον Υιό και στο Άγιο Πνεύμα, με άλλα λόγια η μία θεότητα είναι ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα και όχι μόνον ο Πατήρ, ο οποίος γεννά τον Υιό και εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα. Όλη η θεολογία της ορθόδοξης ανατολικής θεολογίας συνοψίζεται στην παρακάτω σύντομη πρόταση: «Κατά την θεότητα τα τρία είναι ένα και το ένα είναι τρία κατά τις ιδότητες »[6]. Συμπέρασμα των πατερικών θέσεων αυτών είναι πως η μοναρχία του Πατρός, έτσι όπως ερμηνεύεται από μερικούς σύγχρονους θεολόγους δεν μπορεί να γίνει δεκτή από την ορθοδόξη θεολογία. Η μοναρχία χαρακτηρίζει την θεία φύση και το αναίτιο ή το μείζον χαρακτηρίζει τον Πατέρα. Η λέξη μείζον δεν αποδίδεται στην ουσία, ούτε χαρακτηρίζει την φύση, αλλά δηλώνει ότι ο Πατήρ είναι αίτιος του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Διότι εκ των ομουσίων κανένα δεν είναι μείζον ή έλασσον κατά την ουσία [7]. Η μοναρχία του Πατρός, όσον αφορά τις ενδοτριαδικές σχέσεις, μπορεί να γίνει δεκτή μόνο εάν ταυτιστεί εννοιολογικώς με το μείζον, δηλαδή το αναίτιο του Πατρός. Ο Πατήρ είναι αναίτιο αίτιο του Υιού και του Πνεύματος και ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα είναι αιτιατά, προέρχονται δηλαδή από τον Πατέρα. Όμως όσον αφορά την σχέση Θεού και κόσμου, οι τρεις υπέρθεες υποστάσεις είναι μία αρχή, ως Θεός.

Παραπομπές:

1. Μάξιμος ο Ομολογητής, Θεολογία της Φύσεως, Μετάφραση Η. Γ. Πετροπούλου, Επιμέλεια – Εισαγωγή – Σχόλια Π. Μάξιμος Λαυριώτης, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα, 2018, σελ. 226
2. Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος ΚΘ’, PG 36,76B
3. Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος Μ’, PG 36, 417Β: «Ταύτην δίδωμι παντός του βίου κοινωνόν και προστάτιν, την μίαν θεότητά τε και δύναμιν εν τοις τρισίν ευρισκομένην ενικώς, και τα τρία συλλαμβάνουσαν μεριστώς· ούτε ανώμαλον ουσίαις η φύσεσιν, ούτε αυξομένην, η μειουμένην υπερβολαίς και υφέσεσι, πάντοθεν ίσην, την αυτήν πάντοθεν, ως εν ουρανού κάλλος και μέγεθος· τριών απείρων άπειρον συμφυίαν, Θεόν έκαστον καθ᾿ εαυτό θεωρούμενον, ως Πατέρα και Υιόν, ως Υιόν και το άγιον Πνεύμα, φυλασσομένης εκάστω της ιδιότητος. Θεόν τα τρία συν αλλήλοις νοούμενα, εκείνο διά την ομοουσιότητα, τούτο διά την μοναρχίαν».
4. Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος ΛΑ’, PG 36, 149A: «Ο δε κοινός ημίν προς αμφοτέρους τις αγών τε και λόγος; ημίν εις θεός, ότι μία θεότης· και προς εν τα εξ αυτού την αναφοράν έχει, καν τρία πιστεύηται».
5. Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος ΛΑ’, PG 36, 149A: «ο δε ήττον θεός· ουδέ το μεν πρότερον, το δε ύστερον· ουδέβουλήσει τέμνεται, ουδέ δανάμει μερίζεται, ουδέ τι των όσα τοις μεριστοίς υπάρχει, καν ταύθα λαβείν εστίν· αλλά αμέριστος εν μεμερισμένοις, ει δεί συντό μως ειπείν, ηθεότης· και οίον εν ηλίοις τρισίν εχομένοις αλλήλων, μία του φωτός σύγκρασις».
6. Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος ΛΑ’, PG 36,144A: «εν τάτρία τη θεότητι, και το εν τρία ταίς ιδιότησιν·
7. Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος Μ’, PG 36, 420BC : «Θέλω τον Πατέρα μείζω ειπείν, εξ ου και το ίσοις είναι, τοις ίσοις εστί, και το είναι. Τούτο γαρ παρά πάντων δοθήσεται. Και δέδοικα την αρχήν, μη ελαττόνων αρχήν ποιήσω, και καθυβρίσω διά της προτιμήσεως· ου γαρ δόξα τω εξ ου η των εξ αυτού ταπείνωσις. Προς δε και υφορώμαι την σην απληστίαν, μη το μείζον λαβών διχοτομήσης την φύσιν, κατά πάντα τω μείζονι χρώμενος. Ου γαρ κατά την φύσιν το μείζον, την αιτίαν δε. Ουδέν γαρ των ομοουσίων τη ουσία μείζον η έλαττον.

Η φανέρωση της Χριστοκεντρικότητας της θεολογίας του αγίου Θεοφυλάκτου μέσα από την εμπειρίαΗλίας Λιαμής, δρ. Θεολογίας, Καθηγητής Μουσικής


Εάν η Εκκλησία έχει αυτές τις διαστάσεις, ανάλογες είναι και οι διαστάσεις του λειτουργήματος των ποιμένων της. Η παρουσία τους αποτελεί παρουσία του ίδιου του Χριστού στον συγκεκριμένο χώρο και χρόνο [56]. Η διακονία τους εκλαμβάνεται ως θεία δωρεά από τον πρώτο Ποιμένα [57]. Για αυτό και αποτελούν σημείο της ενότητας του σώματος της Εκκλησίας.
Μέσα στα πλαίσια αυτά πρέπει να αναζητηθεί το υπόβαθρο των ενεργειών του. Αν και στο έργο του διαφαίνεται σαφώς η προτεραιότητα που δίνει στην οδό της νήψεως και της προσευχής, η δραστηριότητά του αποδεικνύει την αγωνιώδη μέριμνα για το ποίμνιό του, η οποία πηγάζει από την αυτοσυνειδησία του ως ιεράρχη και ποιμένα. Όπως το ενδιαφέρον του για την σωτηρία της ζωής των κατοίκων της Φιλαδελφείας τον ώθησε να αναλάβει κάθε είδους δραστηριότητα εναντίον των επιτιθεμένων ορδών, έτσι και η αγωνία του για την σωτηρία των ψυχών που διέβλεπε να κινδυνεύουν, τον έκαναν να μη θεωρήσει καμία δραστηριότητα άσχετη με το αξίωμα και την αποστολή του και έτσι να αναμιχθεί ενεργώς, όχι μόνο σε εκκλησιαστικές αλλά και σε πολιτικές διενέξεις, επιδεικνύοντας νηφαλιότητα και έντονη συναίσθηση ευθύνης [58].

Μέσα από αυτό το πρίσμα πρέπει να ερμηνευθεί και η αντίδραση του αγίου Θεολήπτου στους συμβιβασμούς Πατριάρχη και Αρσενιατών. Το ερώτημα είναι τι χαρακτήρα είχε η δεκαετής απομόνωσή του από το σώμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας αλλά και το «αν» και «κατά πόσον» αυτή η ενέργεια έρχεται σε αντίθεση με τις απόψεις του περί εκκλησιαστικής ενότητας, όπως αναπτύχθηκαν παραπάνω.
Πρέπει καταρχήν να ληφθεί υπ’ όψιν ότι ο άγιος Θεόληπτος είναι ενήμερος των καταστάσεων στην Κωνσταντινούπολη. Γνωρίζει ότι, όπως και στο παρελθόν, η τραγική πολιτική κατάσταση έχει επηρεάσει την διαμόρφωση των εκκλησιαστικών πραγμάτων. Στην προκειμένη περίπτωση των Αρσενιατών ήταν βέβαιος για τις πιέσεις που θα είχαν ασκηθεί για να λυθεί το ζήτημα «πάση θυσία». Διαφωνώντας με τον Πατριάρχη, συνειδητοποιεί ότι εναντιώνεται σε μία εκκλησιαστική αρχή, η οποία έχει χάσει τον προσανατολισμό της, καθώς βλέπει να νομιμοποιούνται παραβιάσεις θεμελιωδών αρχών του Ορθόδοξου εκκλησιαστικού ήθους [59]. Aρνείται να δεχθεί την αλλοίωση της εκκλησιαστικής τάξεως εξ αιτίας κοσμικών συγκυριών. Αντιδρά σε συγκεκριμένα πρόσωπα και αποφάσεις. Γι’ αυτό η αποξένωσή του ποτέ δεν θεωρήθηκε από τον ίδιο αυτόματη έξοδος από τον χώρο της Εκκλησίας. Tρανή απόδειξη αυτού του γεγονότος αποτελεί, όπως προαναφέραμε, η συμμετοχή του στην ενδημούσα σύνοδο αν και ακόμη δεν είχαν λυθεί τα προβλήματα μεταξύ αυτού και του Πατριάρχη [60].

Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αυτή η ενέργεια του Θεολήπτου έχει τον χαρακτήρα μιας έσχατης μορφής διαμαρτυρίας μπροστά στον κίνδυνο να καθορίσουν την πορεία της Εκκλησίας κριτήρια κοσμικά. Αποδεικνύεται ότι ούτε ιδιοτροπία ούτε εμπάθεια αλλά μάλλον πόνο θα μπορούσε να αισθανόταν για την κατάσταση αυτή [61]. Μόνο ένα πράγμα έθεσε πάνω από την ειρήνευση, την ιεροσύνη αλλά και μία επιφανειακή εκκλησιαστική ενότητα: την γνησιότητα του δόγματος [62]. Είναι το μόνο σημείο όπου δεν μπορεί να ασκηθεί «οικονομία» αλλά μόνον «ακρίβεια» [63]. Επειδή λοιπόν η ενότητα δεν μπορεί να είναι επακόλουθο της «οικονομίας» αλλά μόνο της ομοφωνίας ως προς το δόγμα, και καθ’ ην στιγμήν οι Αρσενιάτες, κατά τον άγιο Θεόληπτο, το αμφισβητούσαν, η απόλυτη αντίθεσή του σε έναν συμβιβασμό αποτέλεσε διακήρυξη της ανάγκης για ενότητα «ἐν αληθείᾳ» [64]. Επιλέγει τον δρόμο της ρήξεως για να υπενθυμίσει ότι η ενότητα είναι ακόμη το ζητούμενο.
Όλες οι πηγές για τον άγιο Θεόληπτο αποκαλύπτουν έναν άνθρωπο με πολλές ικανότητες, πολλές δραστηριότητες αλλά με έναν και μοναδικό σκοπό: να αποκαλύψει ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί ως Εκκλησία την ζωντανή παρουσία του Χριστού στον κόσμο. Ίσως όμως πάνω από όλα τα γεγονότα και τις ενδείξεις, την ασφαλέστερη μαρτυρία για την προσωπικότητα του αγίου Θεολήπτου παρέχει η θέση του στην συνείδηση του Ορθοδόξου πληρώματος. Διότι αυτή τελικά αποδεικνύει ότι την Χριστοκεντρικότητα της θεολογίας του την φανέρωσε εμπράκτως ως ορθόδοξος ποιμένας.

Δημήτρης Ιωάννου, Φιλόλογος – Συγγραφέας Ο κίνδυνος της νοησιαρχίας και του ψυχολογισμού κατά την προσέγγιση των Δογμάτων


Το κίνητρο για όλα αυτά τα νεωτεριστικά είναι να ηθικοποιηθεί, υποτίθεται, περισσότερο ο σύγχρονος κόσμος. «Όπως τα Τρία Άγια Πρόσωπα ‘‘κενώνονται’’ το ένα για το άλλο, έτσι κενώθηκε και ο Χριστός, μιμούμενος το τριαδολογικό ‘‘πρότυπο’’, και κατόπιν έτσι πρέπει να κενωνόμαστε και εμείς ο ένας για τον άλλον», λένε μερικοί, καταλήγοντας από την Τριαδολογία στην ανθρώπινη ηθική. Κατόπιν, προβαίνουν και σε πολλές άλλες αναλύσεις, μη διαχωρίζοντας και διακρίνοντας Θεολογία και ανθρωπολογία. Με άλλα λόγια, ισχυρίζονται ότι, κατά κάποιο τρόπο, δεν μας αρκεί να μένουμε στο μυστήριο του Σταυρού του Χριστού (μας φαίνεται «λίγο», το «έχουμε συνηθίσει» ) και ψάχνουμε να το θεμελιώσουμε περαιτέρω, ως αντανάκλαση των ενδοτριαδικών σχέσεων, μεταβαλλόντας την Οικονομία σε απλή «απορροή» της Θεολογίας. Ο Ακινάτης σημειωτέον πίστευε ότι ο Θεός είναι κατ’ ανάγκην Δημιουργός, γιατί δεν υπάρχει τίποτε ενδεχομενικό στο Θεό. Από αυτό εκκινώντας έφτασε στο συμπέρασμα ότι ο κόσμος υπάρχει κατ’ ανάγκην- γίνεται και το δημιουργείν ένας «θεσμός» εντός της Θεότητας, όχι αληθινά ελεύθερο έργο του Θεού (ο κόσμος, όμως, κατά τους Πατέρες, όπως λέγει ο π. Φλορόφσκι ρητά στα πατρολογικά του έργα, θα μπορούσε και να μην υπάρχει).

Αλλά ο Σταυρός του Χριστού είναι ανερμήνευτος, είναι για μας το έσχατο. Δεν χρειάζεται καμία περαιτέρω «θεμελίωση», που να αποδείξει στον σύγχρονο άνθρωπο ότι ιδού, έτσι είναι τα πράγματα, και η Τριαδολογία αποδεικνύει ότι ο Σταυρός είναι ένα «αντίγραφο» των ενδοτριαδικών σχέσεων. Αρκεί αντιθέτως να πούμε ότι «ο Θεός είναι αγάπη, και γι’ αυτό σταυρώθηκε για μας». Η οπτική μερικών τριαδολογούντων ισοδυναμεί με το να πιστεύει κανείς ότι υπάρχει ένας μεγάλος Σταυρός, αυτός της ενδοτριαδικότητας, και ένας μικρότερος, αυτός του Χριστού, που αποτελεί αντανάκλαση του πρώτου (και αυτό γιατί ο Χριστός είναι ένα μόνο από τα Πρόσωπα της Θεότητας, και όχι και τα Τρία μαζί). Αλλά η ενανθρώπηση συνιστά την σπουδαιότερη θεία ενέργεια, και ως ενέργεια απολύτως ελεύθερη (δεν αποτελεί αυτή η τελευταία καθόλου «απορροή» της Θείας φύσης, με πλατωνική έννοια, και άλλη είναι η σημασία του πατερικού όρου «πρόοδος» της Ουσίας), συνεπάγεται ότι ο Θεός θα μπορούσε πράγματι και να μην είχε ενσαρκωθεί. Δεν είναι η Ενσάρκωση υποχρεωτική για τον Υιό. Αντιθέτως, ο Υιός θέλησε και έγινε άνθρωπος, τη ευδοκία βέβαια του Πατρός και συνεργεία του Αγίου Πνεύματος. Αυτή η περίεργη «θεσμοποίηση» της άκτιστης θείας ενέργειας, η μεταβολή της σε «απορροή» της Θείας ουσίας, ο μετασχηματισμός της σε μια υποβαθμισμένη αντανάκλαση της Θείας Ουσίας στα της δημιουργίας, συνιστά παρανόηση. Και αυτό γιατί, αν και όχι Ουσία, η Ενέργεια του Θεού φέρει εντός της τον όλο Θεό. Όλα αυτά συνιστούν μάλλον μια ανεπίγνωστη επίδραση από τον Παπισμό. Ούτε το ενεργείν στο Θεό, παρόλο που θεμελιώνεται στη Θεία φύση (ο Θεός ειναι φύσει αγάπη, αλήθεια κλπ), απαιτεί μια ειδικότερη θεμελίωση και επεξήγηση, καθότι είναι ελεύθερη «πρόοδος» της θείας φύσης προς τα έξω (η θεία ενέργεια, σύμφωνα με όλους τους Πατέρες, είναι «της Ουσίας» γι’ αυτό και ειναι κάτι κοινό και στα Τρία Αγία Πρόσωπα της Θεότητες). Μεταξύ ακτίστου εξάλλου και κτιστού δεν υφίσταται πλήρης οντολογική αντιστοιχία, για να κάνουμε τέτοιες ακροβασίες στα της Θεολογίας. Το αντίθετο.
Ρώτησα λοιπόν τον Γέροντα για όλα αυτά. Ο πατήρ μου είπε ότι «είτε είναι έτσι είτε δεν είναι δεν μας αφορά. Το παν είναι η ταπείνωση». Και αυτό θεωρώ -ας μου συγχωρεθεί άλλη μια φορά η τόλμη- ως αποκάλυψη στην Εκκλησία, γιατί δείχνει τη μεγάλη σημασία της ταπεινώσεως, που περιφρουρεί ακόμη και το δόγμα από τη λογική, διανοητική περιέργεια και αδηφαγία. Εδώ ακριβώς έγκειται το πρόβλημα, που ταλανίζει ιδίως τη δυτική θεολογία (αυτά όλα φτάνουν σε εμάς ευτυχώς ως απηχήματα). Ποτέ μέχρι τώρα δεν υπήρχε τέτοια έρευνα των ενδοτριαδικών σχέσεων στη Θεολογία όσο σήμερα, στον αιώνα της εκκοσμίκευσης, της αθεΐας, της αδιαφορίας για τον Χριστό. Ο αιώνας της αθεΐας θέλει να εισχωρήσει στα εσωτερικά της Τριάδος! Άραγε από ευλάβεια; Η αλαζονεία της Δύσης την οδήγησε στη μωρία της. Και έτσι, το ένα σύγγραμμα περί Τριάδος διαδέχεται το άλλο, με καταιγιστικό ρυθμό. Οι δυτικοί θεολόγοι τριαδολογούν κυριολεκτικά ασύστολα, δίχως δηλαδή «συστολή», όσο πιο πολύ μάλιστα στην ουσία αθεΐζουν. Δεν αποδέχονται σχεδόν πια ως αληθινή ηθική κατηγορία την «ταπείνωση»: δεν πιστεύουν ότι υπάρχει. Την θεωρούν εμπόδιο στην έρευνα. Γι’ αυτό και λένε τόσο πολλά για την Αγία Τριάδα και τις «ενδοτριαδικές» σχέσεις, τίποτε όμως για τον Σταυρό, που τον υποβιβάζουν σε απλή αντανάκλαση της Ουσίας- αλλά οι θείες ενέργειες, όπως είπαμε, δεν είναι αντανάκλαση, με την έννοια της νεοπλατωνικής «απορροής» μήτε της Ουσίας, αλλά παντελώς ελεύθερες. Ο αγωγός για να καταλάβουμε την Αγία Τριάδα είναι ο Σταυρός, όχι το αντίθετο. Δεν μπορούμε να σκεφθούμε ως εξής: «ας πάμε λίγο πιο βαθιά από τον Σταυρό του Χριστού, να δούμε τι κρύβεται παραπέρα». Ή «ας κάνουμε για λίγο τον Σταυρό στην άκρη, που μας βάζει πολλά και δύσκολα, να αγγίξουμε κατευθείαν τις ενδοτριαδικές σχέσεις».
Εγκαταλείπουμε έτσι το Σταυρό του Κυρίου μας για να βρούμε τάχα τις ρίζες Του και παύει πια αυτός να είναι το καύχημά μας. Η δόξα μας. Δεν υπάρχουν όμως για μας τους ορθοδόξους τέτοιες ρίζες, καθότι εκκινάμε μόνο από τον Γολγοθά. Εκτός του κεντρικού μυστηρίου του θείου Πάθους, δεν υπάρχει καθόλου «ελεύθερος στοχασμός» και «ανεξάρτητη σκέψη». Οποιαδήποτε σκέψη εκκινεί κατευθείαν προς την Θεότητα, παρακάμπτοντας τον φριχτό Γολγοθά, δεν είναι ταπεινή. Πρόκειται για την μωρία της εκκοσμίκευσης (αυτή η Τριαδολογική περιέργεια, επειδή κάποιοι σπουδαίοι θεολόγοι στις αρχές του εικοστού αιώνα, έζησαν στη Δύση, ενέπλεξε, μάλλον καλοπροαίρετα, και κάποιους ορθοδόξους θεολόγους, πρωτίστως τον π. Μπουλγκάκωφ. Αλλά και πάλι, οι λίγο μεταγενέστεροι, π. Γ. Φλορόφσκι κ.λπ., έβαλαν τα πράγματα στη θέση τους).

Γεώργιος Ν. Μανώλης, Αρχισυντάκτης Ενότητας Ορθοδοξία – Πεμπτουσία Κυριακές Τεσσαρακοστής: Οδοδείκτες Βασιλείας Ουρανών


Κυριακές Τεσσαρακοστής: Οδοδείκτες Βασιλείας Ουρανών
(Η διαμόρφωση του λειτουργικού κύκλου των Κυριακών)
Στην Αρχαία Εκκλησία η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αφενός μεν ήταν η περίοδος προπαρασκευής των κατηχουμένων για την βάφτιση τους το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου και αφετέρου, ήταν και είναι η περίοδος ή μάλλον ο καιρός της μετανοίας, κατά την διάρκεια του οποίου εντείνεται και οι αγώνες κατά των παθών και των πειρασμών, μία ευκαιρία πνευματικής αναγέννησης και ανάτασης εν όψει της εορτής της Αναστάσεως του Κυρίου.
Στην περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, από λειτουργικής απόψεως, μπορούμε να διακρίνουμε μία σειρά λειτουργικών παραδόσεων διαφόρων εποχών και διαφόρου προελεύσεως, άλλα προερχόμενα από την ιεροσολυμίτικη παράδοση και άλλα από την κωνσταντινουπολίτικη. Με τη πάροδο του χρόνου και τις προσθήκες ή μεταβολές βλέπουμε τα παλαιά στοιχεία άλλα να διατηρούνται και άλλα να υποχωρούν και να διακρίνονται μόνο ίχνη τους, ενώ τα νεώτερα στοιχεία επικρατούν αλλά και αναμιγνύονται με τα παλαιότερα.
Παρόλα αυτά η υμνογραφία του Τριωδίου και ο εορτολογικός κύκλος μας αποκρυσταλλώνουν και καθορίζουν το περιεχόμενο της περιόδου αυτής. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι ο καιρός της μετανοίας συνδυαζόμενος με τη νηστεία, η οποία σύμφωνα με τον άγιο Ιωάννη Δαμασκηνό, έστιν εκ του παρά φύσιν εις το κατά φύσιν και εκ του διάβολου προς τον Θέον επάνοδος δι’ ασκήσεως και πόνων. Ταυτόχρονα αυτή η περίοδος είναι και μία περίοδος ανάτασης πνευματικής.

Η Α΄ Κυριακή των Νηστειών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι γνωστή ως Κυριακή της Ορθοδοξίας. Η εορτή της Ορθοδοξίας καθιερώθηκε το 843, από τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μεθόδιο εις ανάμνηση της «αναστηλώσεως των αγίων εικόνων». Από την μελέτη όμως των παλαιών χειρόγραφων κωδίκων συνάγεται το συμπέρασμα πως κατά την Κυριακή αυτή παλαιότερα, προ της καθιερώσεως της εορτής της Ορθοδοξίας, εορταζόταν και η μνήμη των αγίων προφητών Μωυσέως, Ααρών και των λοιπών προφητών σε συνάρτηση προς το θέμα της προ αυτής Κυριακής, που είναι η πτώση των πρωτοπλάστων. Αυτό διασώζεται και στην ασματική διάταξη της Α΄ Κυριακής των Νηστειών, όπως φαίνεται μέσα από τα δύο πρώτα στιχηρά του εσπερινού, το δοξαστικό της λιτής και το δοξαστικών των αίνων και μερικά ιδιόμελα που ψάλλονται τις καθημερινές, καθώς η αναγιγνωσκομένη αποστολική περικοπή και το Αλληλουάριο της μνημονεύουν τον Μωυσή και τον Ααρών και αναφέρεται στους αγώνες και τα πάθη των προφητών. Τέλος και αυτή η ευαγγελική περικοπή με τη συνάντηση του Χριστού με τον Φίλιππο και τον Ναθαναήλ, ομιλεί για την αναγνώριση του Χριστού ως του Μεσσία για τον οποίον μίλησαν οι προφήτες.
Κατά την Β΄ Κυριακή των Νηστειών τιμάται η μνήμη του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Η εορτή αυτή καθιερώθηκε το 1368, από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, Φιλοθέο αλλά στα χειρόγραφα του Τριωδίου την ακολουθία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά την βρίσκουμε μετά το 1519. Αντί της μνήμης του Γρηγορίου του Παλαμά, τα παλαιότερα χειρόγραφα αναφέρουν είτε την μνήμη των αγίων του Μηναίου, είτε την μνήμη της μετανοίας του τελώνου ή του ασώτου υιού, αν και του τελώνου την συναντούμε και την Γ΄ Κυριακή των Νηστειών. Με αυτή την αναφορά αποδεικνύεται ότι παλαιότερα κατά την Β΄ Κυριακή των Νηστειών γινόταν ειδική μνεία της μετανοίας του ασώτου. Μάλιστα τα ιδιόμελα της εβδομάδας αυτής είναι όλα εμπνευσμένα από την παραβολή του ασώτου υιού.
Η Γ΄ Κυριακή των Νηστειών, γνωστή ως Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, μνημονεύεται σε χειρόγραφο της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης του 13ου αίωνα. Την πρώτη πληροφορία περί της εορτής της Σταυροπροσκυνήσεως την βρίσκουμε στην Τάξη του Κωνσταντίνου του Πορφυρογενννήτου(912-950), αλλά μέχρι τον 12ο και 13ο αιώνα ήταν ιδιαίτερη γιορτή της Εκκλησίας της Αγίας Σοφίας και εν συνεχεία βλέπουμε να γενικεύεται η εορτή αυτή.
Στο τυπικό της Εκκλησίας της Αγίας Σοφίας από τον 9ο και 10ο αιώνα βρίσκουμε την γιορτή της Σταυροπροσκυνήσεως, την Τετάρτη και όχι την Κυριακή της τρίτης εβδομάδας. Κατά τον 12ο αιώνα, η γιορτή μετατέθηκε την Κυριακή, για να διακρίνεται από την όλη εβδομάδα, και από την εποχή εκείνη καθιερώθηκε σε όλη την Εκκλησία. Την Γ΄ λοιπόν Κυριακή κυριαρχούσε το θέμα της μετανοίας του τελώνη με κέντρο την ανάγνωση της ευαγγελικής περικοπής με την παραβολή του τελώνου. Σήμερα μόνο το δοξαστικό των αίνων και πολλά ιδιόμελα μας υπενθυμίζουν τη παραβολή του τελώνου.

Η Κυριακή της Δ΄ των Νηστειών είναι αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη, συγγραφέα της Κλίμακος. Η γιορτή του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος μετατέθηκε στην τέταρτη Κυριακή της Τεσσαρακοστής από τον ακίνητο εορτολογικό κύκλο, καθώς η Εκκλησία τιμά την μνήμη του την 30η Μαρτίου. Η πρώτη αναφορά του εορτασμού του την τετάρτη Κυριακή εμφανίζεται σε χειρόγραφο της Ι. Μ. Μονής Βατοπαιδίου του 13ου αιώνα. Η γιορτή αυτή εξακολουθεί να εμφανίζεται σε πολλά χειρόγραφα από τον 14ο αιώνα. Πριν την μνήμη του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος την Δ΄ Κυριακή των Νηστειών γινόταν μνεία της παραβολής του καλού Σαμαρείτη, όπως αποδεικνύεται και από τα παλαιότερα χειρόγραφα, τα οποία μαζί με τον κανόνα του Αγίου στον Όρθρο περιέχουν και ύμνους εμπνεόμενους από τη παραβολή του καλού Σαμαρείτη στους οποίους παρομοιάζουν την τραυματισμένη από τις αμαρτίες ανθρωπότητα με τον άνθρωπο που έπεσε στα χέρια των ληστών, η οποία χρήζει θεραπείας εκ μέρους του Σωτήρος, του οποίου σύμβολο είναι ο Καλός Σαμαρείτης.
Για την Ε΄ Κυριακή των Νηστειών, αφιερωμένη στην οσία Μαρία την Αιγυπτία, ισχύει ότι και στην περίπτωση της εορτής του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος, καθώς και αυτή μετατέθηκε στην πέμπτη Κυριακή της Τεσσαρακοστής από τον ακίνητο εορτολογικό κύκλο, καθώς η αγία τιμάται από την Εκκλησία την 1η Απριλίου. Πριν της μνήμης της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, την Κυριακή αυτή η υμνολογία της ημέρας, όπως αποδεικνύεται από τα παλαιότερα χειρόγραφα του Τριωδίου είχε ως κύριο θέμα την παραβολή του πλουσίου και του φτωχού Λαζάρου, γεγονός που γίνεται κατανοητό και μέσα από το ισχύον τυπικό του Τριωδίου, καθώς προ του κανόνος της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας περιέχεται και έτερος, ο οποίος αναφέρεται στην σχετική παραβολή. Η πρώτη αναφορά του εορτασμού της Μαρίας της Αιγύπτιας κατά την Ε΄ Κυριακή των Νηστειών, εμφανίζεται σε χειρόγραφο του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων κατά το έτος 1201 και εξακολουθεί να εμφανίζεται σε πολλά άλλα χειρόγραφα.
Η αντικατάσταση των αρχικών θεμάτων με τα νεότερα έγινε σταδιακά και κυρίως στην Κωνσταντινούπολη από τον 6ο αιώνα μέχρι τον 14ο αιώνα. Ο μακαριστός καθηγητής της Λειτουργικής Ιωάννης Φουντούλης μνημονεύει πως πιθανόν η αλλαγή αυτή οφείλεται στην προσπάθεια εισαγωγής ευαγγελικών περικοπών από το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο. Έτσι όμως τα εορτολογικά θέματα των Κυριακών αυτών στερήθηκαν το βιβλικό υπόβαθρο, που τους έδινε η ανάγνωση της παραβολής του Τελώνου και Φαρισαίου, του Ασώτου, του καλού Σαμαρείτου και του πλουσίου και του Λαζάρου, προερχόμενα από το Ευαγγέλιο του Λουκά.
Δεύτερος ίσως λόγος είναι η ανάπτυξη της τιμής και μνήμης των αγίων. Κατά την περίοδο της Τεσσαρακοστής απαγορεύεται ο εορτασμός της μνήμης των αγίων, λόγω του πένθιμου χαρακτήρα της περιόδου αυτής. Οι Κυριακές όμως καθώς και τα Σάββατα αποτελούν εξαίρεση, καθώς έχουν χαρακτήρα αναστάσιμο, ιδιαιτέρως δε η Κυριακή. Σε αυτές τις δύο λοιπόν ημέρες έπρεπε να μεταφερθεί η μνήμη ενός αγίου που συνέπιπτε ο εορτασμός του μία καθημερινή ημέρα της Σαρακοστής, πολύ περισσότερο όταν ο βίος και η δράση του αγίου ταίριαζε με την περίοδο και το πνεύμα της Τεσσαρακοστής.
Έτσι τις πρώτες Κυριακές της Τεσσαρακοστής εορτάζονται γεγονότα και πρόσωπα που δηλώνουν την νίκη της Αλήθειας έναντι της πλάνης και της αίρεσης. Πιθανόν και η εορτή της Σταυροπροσκυνήσεως να προέρχεται από μεταφορά της εορτής της ευρέσεως την 6η Μαρτίου στη μέση της Τεσσαρακοστής ως βακτηρία και υποστηριγμός του Χριστιανού στον πνευματικό του αγώνα. Τέλος μεταφέρεται η εορτή του αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου (της κλίμακος) την Δ΄ των Νηστειών από την 30η Μαρτίου και η εορτή της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας ως πρότυπο μετανοίας από την 1η Απριλίου την Ε΄ των Νηστειών.
Επομένως η Μεγάλη Τεσσαρακοστή μέσα από τη λειτουργική της πράξη έρχεται να δώσει στον άνθρωπο τα όπλα εκείνα τα πνευματικά ώστε μέσα από το σκοτάδι, στο οποίο έχουμε περιέλθει, με τον πνευματικό μας αγώνα να βρει Εκείνον, ο οποίος είναι ο φωτίζων και αγιάζων πάντα άνθρωπον, ερχόμενον εις τον κόσμον, ώστε να φωτισθεί και να ζεσταθεί και πάλι η ύπαρξη του και να αποκατασταθεί στο αρχαίο κάλλος.

Το μυστήριο του ανθρώπινου όντος Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς († 1979)


Δεν υπάρχει τίποτε πιο φοβερό από τον άνθρωπο σ’ όλους τους κόσμους. Η περί ανθρώπου Φιλοσοφία είναι δυσβάστακτη, ακόμη και για το νου των αγγέλων, προκαλεί λύπη και στις καρδιές των χερουβείμ. Είναι πικρή η απεραντοσύνη του ανθρώπου. Ποιος δεν πικράθηκε, δεν δηλητηριάσθηκε μόλις τη δοκίμασε και απέκτησε με τις αισθήσεις του την πικρή της γνώση; Ας είμαστε ειλικρινείς μέχρις εσχάτων: Εάν ο θαυμαστός Θεός και Κύριος Ιησούς Χριστός δεν είχε αναστηθεί και με το φως της Αναστάσεώς Του δεν είχε φωτίσει και νοηματίσει την απεραντοσύνη του ανθρώπου, ποιος δεν θα θεωρούσε το Δημιουργό ενός τέτοιου όντος, όπως ο άνθρωπος, ακατανόητο και όχι Θεάνθρωπο; Μόνο Αυτός ο Γλυκύτατος Κύριος Ιησούς Χριστός με θεία αγάπη και στοργή γλυκαίνει το πικρό μυστήριο του ανθρώπινου όντος, γεμίζοντάς το με τον εαυτό Του και τη δική Του ζωή και απεραντοσύνη. Πού είναι το κέντρο του ανθρώπινου όντος; Στον Αναστάντα και Αναληφθέντα Κύριο Ιησού Χριστό «τον καθήμενον εν δεξιά του Θεού» (Κολ. 3,1). Με τον Αναστάντα Θεάνθρωπο η αιωνιότητα γίνεται η καινή κατηγορία της ανθρώπινης ζωής. Ποια σκέψη ανθρώπινη είναι τώρα αθάνατη, ποια επιθυμία, ποια αίσθηση; Μόνο η εν Χριστώ σκέψη, η εν Χριστώ επιθυμία και αίσθηση. Ο άνθρωπος είναι χριστιανός, μόνο εάν δια του Χριστού σκέπτεται, φρονεί, αισθάνεται και θέλει. (Πρβλ. Φιλ. 2, 5).

Ο άνθρωπος είναι το μόνο ον σ’ όλους τους κόσμους που εκτείνεται από τον παράδεισο ως την κόλαση. Το διαπασών της ανθρώπινης σκέψεως, των ανθρώπινων λογισμών, της ανθρώπινης αισθήσεως και διαθέσεως δονείται σε πολύ μεγαλύτερο εύρος από των αγγέλων και των διαβόλων. Μεγαλύτερο από τους αγγέλους, διότι ο άνθρωπος μπορεί να κατέλθει ως το διάβολο, μεγαλύτερο από το διάβολο, διότι μπορεί να υψωθεί ως το Θεό. Ο άνθρωπος, λοιπόν, είναι αιώνιο ον, είτε το θέλει είτε όχι. Πότε αρχίζει η αθανασία του ανθρώπου; Αρχίζει από τη στιγμή της συλλήψεώς του στην κοιλιά της μητέρας του. Και πότε αρχίζει ο παράδεισος ή η κόλαση του ανθρώπου; Αρχίζει από την ελεύθερη προσχώρηση στο Θείο Αγαθό ή το διαβολικό κακό, δηλαδή στο Θεό ή στο διάβολο. Τί είναι λοιπόν ο παράδεισος; — Παράδεισος είναι η αίσθηση του Θεού, σύμφωνα με το λόγο των Αγίων Πατέρων. Εάν αισθάνεσαι το Θεό μέσα σου, τότε ήδη είσαι στον παράδεισο. Όπου ο Θεός εκεί και η βασιλεία του Θεού, εκεί ο παράδεισος. Όπου βασιλεύει ο Χριστός εκεί είναι όλος ο παράδεισος και όλες οι χαρές του παραδείσου. Ο άγιος των ημερών μας, ο Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης, λέει: «Όταν ο Θεός είναι παρών σ’ όλες τις σκέψεις του ανθρώπου, τις επιθυμίες, τις προθέσεις, τους λόγους και τα έργα, σημαίνει ότι η βασιλεία του Θεού ήλθε σ’ αυτόν. Τότε ο άνθρωπος βλέπει το Θεό παντού: μέσα στην αγία σκέψη, στην αγία δράση, στην αγία ύλη».
Παντού το αόρατο είναι η καρδιά του ορατού, είναι ο πυρήνας του. Ας είμαστε ειλικρινείς και καθαροί και θα δούμε ότι και οι τρεις κόσμοι: το σύμπαν, η γη και ο άνθρωπος αποτελούν μόνοι τους αόρατες δυνάμεις ή ενέργειες ντυμένες με την ύλη. Κάθε κτίσμα σ’ αυτό τον κόσμο αποτελεί ένα κτιστό πλαίσιο με το οποίο ο Θεός πλαισίωσε και μία σκέψη Του, και όλα τα κτίσματα μαζί αποτελούν το πολύτιμο και πολυτελές κτιστό μωσαϊκό των άκτιστων σκέψεων («λόγων») του Θεού. Πηγαίνοντας από το ένα κτίσμα στο άλλο, πηγαίνουμε από το ένα «φρέσκο» (τοιχογραφία) του Θεού στο άλλο. Και πηγαίνοντας από τον έναν άνθρωπο στον άλλο, πηγαίνουμε από τη μία εικόνα του Θεού στην άλλη. Διότι, ο Θεός «εποίησε» τον άνθρωπο «κατ’ εικόνα» δική Του. Κάθε δική μας γνώση λοιπόν για τον κόσμο και για τον άνθρωπο μάς λέει σαφέστατα: αυτός ο ορατός κόσμος, υπάρχει και στηρίζεται πάνω στο αόρατο, το οποίο δεν έχει όριο και τέλος.
Κατά τη διδασκαλία της Ορθόδοξης πίστεως στην Εκκλησία του Θεανθρώπου αυτό είναι το σπουδαιότερο και υπέρτατο: να βρεις το πρόσωπο του Θεού στον άνθρωπο. Μόλις το ανακαλύψεις (στον άνθρωπο) ανακάλυψες την αιώνια αξία του, τη μοναδικότητά του, το αναντικατάστατο, την αθανασία και την αιωνιότητά του. Συχνά όμως η θεία μορφή στον άνθρωπο έχει καλυφθεί από το βόρβορο των ηδονών, τα αγκάθια των παθών, τα ζιζάνια των αμαρτιών και από το φλοιό της κακίας. Άλλα συ είσαι ορθόδοξος Χριστιανός και θα αφαιρέσεις όλα αυτά από τη θεία μορφή, για να λάμψει πάλι το ανθρώπινο πρόσωπο στο ένθεο κάλλος του. Όταν έτσι κάνεις, τότε θα αγαπήσεις τον άνθρωπο και μέσα στην αμαρτία του. Ποτέ δεν θα ταυτίσεις την αμαρτία και τον αμαρτωλό και το κακό με τον κακούργο. Πάντα θα διαχωρίζεις την αμαρτία από τον αμαρτωλό, θα καταδικάζεις την αμαρτία και θα ελεείς και θα ευσπλαχνίζεσαι τον αμαρτωλό, όπως ακριβώς ο ίδιος ο Κύριος έκανε για την αμαρτωλή μοιχαλίδα του Ευαγγελίου (Ιωάν. 8, 3-11). Ο πανοικτίρμων Κύριος κατακρίνει την αμαρτία, αλλά δεν κατακρίνει την αμαρτωλή. Είναι σαν να λέει: «Εγώ δεν κατακρίνω τη θεοειδή και «κατ’ εικόνα» Θεού ψυχή σου, δεν είσαι συ το ίδιο με την αμαρτία, έχεις μέσα σου θεοειδείς δυνάμεις που μπορούν να σε απελευθερώσουν από την αμαρτία, «πορεύου και από του νυν μηκέτι αμάρτανε» (Ιω. 3, 11).

(Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, Οδός Θεογνωσίας, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1985, σσ. 260-263)