ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης

α) Η ορθόδοξη χριστιανική λατρεία έχει κοινοτικό, συλλογικό και εκ­κλη­σιο­λο­γικό χαρακτήρα. Οι χριστιανοί αγιάζονται μετέχοντας  στην ζωή της Εκκλησίας, στο σώμα του ζώντος Χριστού. Όμως, η μετοχή στα ιερά μυ­στήρια και ο εκκλη­σια­σμός χρειάζεται να γίνεται συνειδητά και όχι ανεπίγνωστα, με κα­θα­ρή καρδιά και όχι με εμπάθεια. Η συλλο­γι­κό­τη­τα δεν αίρει την προσωπική ευθύνη. Κα­ταρχήν, ο καθένας φι­λο­τί­μως προσάγει στον Θεό και ιδιαίτερα στην κοινή  λα­τρεία τα δώρα της ευ­χα­ρι­στί­ας του: το πρόσφορο, τον οίνο, το λάδι, το κερί και το λιβάνι. Πα­ράλληλα  όμως, κομίζει και τον προ­σω­πι­κό του πνευματικό αγώνα κι όχι την κα­κία και τα πάθη του, τα οποία όταν εμφω­λεύ­ουν στην καρδιά, διασπούν την εν Χρι­στώ κοινωνία και ψύ­χουν την αγάπη.
β) Οπότε, η μετοχή στο εκκλησιαστικό σώμα προϋποθέτει τη «θυσία» των πα­θών και των εμπαθών λογισμών διά της μετανοίας, αφού στην κοινή προσευχή καλ­­λιεργείται ήθος «συ­ντε­τριμ­μένης καρ­δίας» και αυτοεξομο­λο­γητική διάθεση. Αν δεν θε­ραπευτεί με την άσκηση και τη συνειδητή μετάνοια η βούληση του χριστιανού, τα α­τομικά πάθη, ως ασθένειες της ψυχής, αποκτούν ευρύ­τε­ρες διαστάσεις και διαβρώ­νουν το εκκλησιαστικό σώμα. Στην ένωση και κοινωνία με τον Χρι­στό και τους συ­ναν­­θρώ­πους συμ­βάλ­­λει σημαντικά η αν­θρώ­πι­νη προαίρεση. «Εκ προαι­ρέ­σεως γάρ η έ­νωσις αύτη γί­νεται, ου χωρίς της ημών γνώμης», διδάσκει ο άγιος  Ιωάν­νης Δα­­μα­­σκη­­νός.
γ) Ο βίος της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, την οποία η Εκκλησία τιμά την 1^η Απριλίου και την Ε΄ Κυριακή των Νηστειών, αποτελεί άριστο δείγμα συνδυασμού ασκητικού καμάτου αλλά και εμπροϋπό­θετης μετοχής στη θεία Ευχαριστία. Είναι γνωστό, ότι ο βίος αυτός που έγινε προσφι­λές ανάγνωσμα μοναχών και λαϊκών, ενέπνευσε και διήγειρε πολλούς ραθύμους στην οδό της αρετής και του αγιασμού. Ο μεγάλος αριθμός χειρογράφων κωδίκων που σώζεται, φα­νε­ρώ­νει το μεγάλο εν­δια­φέ­ρον του εκκλησιαστικού πληρώματος δια μέσου των αιώνων για το πρόσωπο της ο­σίας Μαρίας. Στους νεώτερους χρόνους ο βίος αυτός κυκλο­φό­ρησε και σε νεοελ­λη­νι­κή απόδοση με πιο επιμελημένη την έκδοση της Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα Αγίου ΄Ορους.
δ) Στο Συναξαριστή αναφέρονται τα εξής: « Μαρία η Οσία μή­τηρ ημών ήτο από την Αί­γυ­πτον· δωδεκαετής έτι ούσα, έλαθε τους γονείς αυτής και α­­­πελθούσα εις Α­­λε­ξάν­δρειαν, έζη βίον άσωτον δέκα επτά έτη. Εκείθεν υπό πε­ριερ­γεί­ας ποτέ κι­νη­θεί­σα α­πήλ­θε μετά πολλών προσκυνητών εις Ιεροσόλυμα, ίνα παρευ­ρε­θή εις την του Τι­μίου Σταυρού ΄Υψωσιν. Θέλουσα δε να εισέλθη εις την Εκ­κλη­σίαν, καθ’ ην η­μέραν υ­­ψού­το ο Τίμιος Σταυρός, ησθάνθη τρις και τετράκις δύ­ναμίν τινα α­ό­­ρατον, κωλύ­ου­σαν αυτήν της εισόδου, ενώ το μετ’ αυτής πλήθος του λαού ανε­μπο­δί­στως εισήρ­χετο».

ε) Τότε άγγιξε την καρδιά της λόγος σωτήριος: ότι ο βόρβορος των έργων της έκλεινε την είσοδο. Οδυρομένη και στενάζουσα εκ βάθους καρδίας, επικαλέσθηκε τη βοήθεια της Θεοτόκου και εισήλθε στο ναό ακω­λύ­τως, για να προσκυνήσει τον Τίμιο Σταυρό. ΄Εντρομη και εκστατική έλαβε τη μεγάλη απόφαση και εμπιστεύθηκε τη ζωή της στην Παναγία λέγοντας: «Νυν, όπου κελεύεις, οδήγησον· νυν γενού της σωτηρίας διδάσκαλος χειραγωγούσα προς την οδόν την εις μετάνοιαν άγουσαν». ΄Ετσι ανα­χώ­ρησε στην έρημο του πο­τα­μού Ιορδάνη, όπου «έζησε η τρισολβία χρόνους τεσσα­ρά­κο­ντα επτά, χωρίς να ίδη άνθρωπον».
στ) Η οσία Μαρία ξεκίνησε την ασκητική της ζωή με τη μετάληψη των ζω­οποιών Μυ­στηρίων στο ναό του Τιμίου Προδρόμου κοντά στον Ιορδάνη, ενώ στη συνέχεια με την καλλιέργεια της χάριτος του αγίου βαπτίσματος έλαβε ουράνια χαρίσματα. ΄Ενα χρόνο πριν το θάνατό της τη συνάντησε ο αββάς Ζωσιμάς, στον οποίο εξομολογήθηκε λεπτομερώς την πολυτάραχη ζωή της. Εκείνος αξιώθηκε να την κοι­νω­νήσει των θείων Μυ­στη­ρίων, ενώ τον επόμενο χρόνο την κήδευσε, βοη­θού­μενος από άγριο λιοντάρι! Πολύ σοφά η Εκκλησία, προς το τέλος της Αγίας και Με­γά­λης Τεσσα­ρακοστής, προβάλλει άριστο υπόδειγμα μετανοίας το πρόσωπο της ο­σί­ας Μαρίας, δεί­χνοντας ταυτόχρονα και τον έμπρακτο καρπό της νηστείας, της νή­ψης, της προ­σευχής και της ασκήσεως.
ζ) Το ερώτημα όμως που τίθεται είναι: Τί μπορεί να προσφέρει ο θαυμαστός βίος της οσίας Μαρίας  στην εποχή μας, στην οποία επικρατεί θόρυβος, ανομία, δια­φ­θορά, σύγχυση ακόμη και σε κύκλους θρησκευόμενων ανθρώπων, κοινωνική κρίση, εθιμική νομιμο­ποί­ηση της πολύμορφης αμαρτίας και αμοραλισμός; Καταρχήν γίνεται φανερό, ότι η αμαρτία αλλοτριώνει και ευτελίζει τον άνθρωπο. Ωστόσο έχει ελάχιστη δύναμη μπροστά στην ισχυρή θέληση για μετάνοια. Η μετάνοια, όταν είναι ολο­κλη­ρωτική, ειλικρινής και ολοκάρδια, οδηγεί στην κάθαρση και το θείο φωτισμό. Αίρει τα εμπόδια της κοινωνίας με το Θεό και τους συνανθρώπους. Γι’ αυτό και δημιουρ­γούνται οι προϋποθέσεις μετοχής στη θεία Κοινωνία, που αποτελεί κορύφωση της κοινωνίας και της αγάπης μεταξύ των ανθρώπων.