Δύο κείμενα του Αγίου Γρηγορίου τού Θεολόγου

Σήμερα που λόγια μας για τους μεγάλους Πατέρες πολύ δύσκολα γίνονται πράξεις χριστιανικές, χρειάζεται πιο συχνά να ακούγεται η ίδια η φωνή των μεγάλων Δασκάλων και Προστατών τής Παιδείας μας. Οι σεπτές μορφές τους αναπόφευκτα στέκονται μέτρο για τη σύγκρισή μας με την πλατιά αρετή, το βαθύ στοχασμό και τη δυνατή χριστιανική σκέψη.
Στο σημερινό σημείωμα παραθέτουμε σε μετάφρασή μας αποσπάσματα από το λόγο τού Γρηγορίου του Θεολόγου «Για την αγάπη των φτωχών», στα μέτρα πάντα του φιλόξενου χώρου της εφημερίδας.
Μετέφρασα το Αρχαίο κείμενο της “Patrologia Gzaesa” τού Migne, έχοντας υπόψη μου και την αντίστοιχη λατινική μετάφραση. Στο πρώτο κείμενο ο Γρηγόριος φιλοσοφεί χριστιανικά πάνω στη διφυή και αντινομική φύση τού ανθρώπου· στο δεύτερο εξετάζει την αρρώστια μέσα από τη χριστιανική σκέψη και φιλανθρωπία. Η αγάπη, και ιδιαίτερα των φτωχών και των αδυνάτων, είναι η πιο βασική αρχή τού Χριστιανισμού και δεν πρέπει ούτε στιγμή να την ξεχνούν οι σημερινοί κήρυκες και μαθητές τού Ναζωραίου.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΟΙΚΟΣ

ΤΟ ΣΩΜΑ
«Εχθρός εστίν ευμενής και φίλος επίβουλος».

«Δεν μπορώ να εξηγήσω πώς ενώθηκα με το σώμα και πώς είμαι εικόνα Θεού, και σύγκαιρα ζυμώνομαι με τη λάσπη. Αυτό, όταν υγιαίνει, με πολεμάει, κι όταν το πολεμώ, με γεμίζει ανία. Αυτό και ως ομόδουλο το αγαπώ και ως εχθρό το σιχαίνομαι· είναι το μισητό πεδούκλι, αλλά κι ο σεβαστός συγκληρονόμος μου. Προσπαθώ να το αδυνατίσω, αλλά τότε δεν έχω βοηθό για τα λαμπρά έργα· ξέρω βέβαια για ποιον σκοπό γεννήθηκα κι ότι πρέπει με τις πράξεις μου να ανεβώ στο Θεό.
»Όταν ως σύντροφό μου το λυπάμαι και του φέρομαι με λεπτότητα, δεν έχω πώς να αποφύγω την επανάστασή του· πώς να μην εκπέσω από το Θεό, καθώς με βαρύνουν τα δεσμά του σώματος, που είτε με παρασύρουν στη γη είτε με κρατούν σε αυτή. Είναι ο ευνοϊκός εχθρός κι ο κακόβουλος φίλος μου. Ώ θαυμαστή σύζευξη κι αποξένωση! Ακολουθώ αυτό που φοβάμαι, και φοβούμαι αυτό που αγαπώ. Προτού πολεμήσω, συμφιλιώνομαι και προτού ειρηνεύσω, διαφωνώ. Ποια η σοφία μου; Τί μυστήριο είναι αυτό που μου συμβαίνει;
Μήπως άραγε θέλει ο Θεός (για να μην περιφρονούμε τον Δημιουργό από παρ’ αξίαν περηφάνια και έπαρση), μια που είμαστε τμήμα του και προήλθαμε άνωθεν, στην πάλη και τον αγώνα με το σώμα να μην παίρνουμε ποτέ το βλέμμα μας από το Θεό, και να αποτελεί η σύμφυτη αδυναμία μας τρόπο, για να συγκρατούμε την ιδιότητά μας. Για να ξέρουμε ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε ταυτόχρονα μέγιστοι κι ασημότατοι, επίγειοι κι ουράνιοι, προσωρινοί κι αθάνατοι, κληρονόμοι φωτός και πυρός, ή κληρονόμοι σκότους ανάλογα με τη δική μας συναίνεση. Αυτή είναι η ιδιοσυστασία μας· κι αυτό συμβαίνει, όπως εγώ τουλάχιστο καταλαβαίνω, για τον εξής σκοπό, για να μας βαρύνει και να μας ταπεινώνει η γήϊνη ιδιότητά μας, κάθε φορά που περηφανευόμαστε για τη θεία μας συγγένεια».

Η ΑΡΡΩΣΤΙΑ
«Ούκουν περιοπτέον ουδέ αμελητέον τών προεμπεσόντων εις την κοινήν ασθένειαν».

«Όλοι είμαστε ένα μπροστά στον Κύριο, και πλούσιοι και φτωχοί, και δούλοι και ελεύθεροι, και γέροι και άρρωστοι· μια κεφαλή όλων υπάρχει, απ’ όπου προέρχονται τα πάντα, ο Χριστός· κι όποια σχέση έχουν μεταξύ τους τα μέλη τού σώματος, αυτή τη σχέση έχει καθένας χωριστά με τον άλλο, κι όλοι μαζί με όλους. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να παραβλέπουμε ούτε να παραμελούμε αυτούς που πρώτοι έπεσαν στην κοινή για όλους ασθένεια. Και περισσότερο πρέπει να λυπούμαστε που οι αδελφοί μας είναι άρρωστοι, παρά να είμαστε ικανοποιημένοι που εμείς οι ίδιοι υγιαίνουμε. Ασφαλώς πρέπει να θεωρούμε ότι η σωτηρία τών σωμάτων και των ψυχών μας βρίσκεται στο εξής, στο να δείχνουμε φιλανθρωπία και συμπάθεια σε εκείνους.
»Οι άρρωστοι έχουν μεγαλύτερο το φόβο τής αρρώστιας παρά την ελπίδα τής υγείας. Έτσι, ασήμαντη είναι και η βοήθειά τους από την ελπίδα, που είναι το μοναδικό φάρμακο για τους δυστυχισμένους… Εκτός λοιπόν από τη φτώχεια, ένα άλλο κακό είναι και η αρρώστια, το πιο ανεπιθύμητο από τα κακά και το πιο βαρύ… Εγώ τουλάχιστον πολλά δάκρυα χύνω για τη δυστυχία τους· [τών ασθενών συνανθρώπων μας]· και μόνο που θυμάμαι, ταράσσομαι».